Jak zapobiegać powstawaniu odporności chwastów?

Agrotechnika – płodozmian, opóźnione siewy, pełna uprawa

Poziom technologiczny uprawy roli jest bardzo wysoki i trudno osiągnąć zwyżki plonów. Większość producentów rolnych skupia się obecnie na poprawieniu rentowności gospodarstw. Podnoszona jest ona przede wszystkim poprzez obniżanie kosztów produkcji, a szczególnie redukowanie głównego kosztu, jakim jest paliwo.

Sam płodozmian również stanowi ważne ogniwo. W wielu rejonach kraju dominują płodozmiany zbożowe sprzyjające szybszemu rozwijaniu odporności, ponieważ często sieje się pszenicę ozimą po pszenicy ozimej, które często odchwaszczane są tymi samymi produktami. Nie bez wpływu pozostaje również wprowadzenie uproszczeń w uprawie gleby, które powodują nagromadzenie nasion chwastów zdolnych do kiełkowania w wierzchniej warstwie gleby. Uproszczenia w uprawie utrudniają także działanie preparatów doglebowych ze względu na słaby współczynnik wymieszania resztek pożniwnych z glebą. Dlatego do pól zagrożonych odpornością należy podejść kompleksowo, aby ograniczyć rozwój problemu:

  • Jedną z bezkosztowych metod obniżenia obsady chwastów na metrze kwadratowym jest opóźnianie siewu. W wielu doświadczeniach w Polsce i Europie stwierdzono, że opóźnienie siewu znacząco wpływa na ograniczenie wschodów wyczyńca polnego.
  • Kolejnym elementem związanym z uprawą jest wykonywanie pełnej uprawy płużnej, która przyczynia się do redukowania siły kiełkowania nasion chwastów transportując je do głębszych warstw gleby.
  • Inną metodą redukującą zachwaszczenie jest również zmniejszenie w łanie dostępności światła dla chwastów, co najłatwiej osiągnąć zwiększeniem obsady rośliny uprawnej oraz stosowanie wąskich międzyrzędzi.

Kompleksowe podejście agronomiczne z zastosowaniem herbicydów dla optymalnego zwalczania wyczyńca (Wielka Brytania)

Stop odporności - kompleksowe podejście agronomiczne
Źródło: ADAS Boxworth 2001, DEFRA and Syngenta funded experiments

Wczesne zwalczanie chwastów, bez obniżania zalecanych dawek herbicydu

W Polsce w dalszym ciągu niemal połowa zabiegów herbicydowych to zabiegi wiosenne. Ta proporcja zmienia się rokrocznie na korzyść bardziej efektywnych zabiegów jesiennych, ale to właśnie stosowanie zabiegów wiosennych najbardziej wpływa na wzrost zagrożenia odpornością miotły zbożowej oraz wyczyńca. Do ich zwalczania stosowane są zazwyczaj produkty tylko o jednym mechanizmie działania z grupy A lub B. Często stosowane są na zbyt wyrośnięte chwasty (bo np. nie dało się wcześniej wjechać, bo było zbyt mokro), a na dodatek w zbyt niskiej dawce (w celu zaoszczędzenia, z przyzwyczajenia, bo środek w takiej dawce zawsze działał).

Takie postępowanie przynosi „efekty” już po kilku latach, gdy na polach dominują formy odporne chwastów i walka z nimi kończy się zazwyczaj kolejnym zwiększeniem banku nasion po osypaniu się nasion z takich roślin. Stosując takie nieskuteczne już rozwiązanie kilka sezonów z rzędu, bez wspomagania innym mechanizmem działania, powodujemy ogromne zmiany w populacji chwastów na korzyść form odpornych i systematyczny spadek skuteczności.

Wczesne zwalczanie chwastów, bez obniżania zalecanych dawek herbicydu
Wczesne zwalczanie chwastów, bez obniżania zalecanych dawek herbicydu
Wczesne zwalczanie chwastów, bez obniżania zalecanych dawek herbicydu
Wczesne zwalczanie chwastów, bez obniżania zalecanych dawek herbicydu
chevron_left
chevron_right
 

Zwalczaj chwasty jesienią.

Rotacja herbicydów o odmiennym sposobie działania

W sytuacji gdy nie ma stwierdzonej odporności na danym polu, należy dobierać rozwiązania tak, aby osiągać jak najwyższą skuteczność. Jeśli na danym polu w roku następnym będzie uprawa, w której można stosować produkt o innym mechanizmie działania, należy to uwzględnić w planie zabiegów.

Wykorzystuj uprawy następcze, żeby rotować herbicydy o różnych mechanizmach działania.
Klasyfikacja herbicydów do zwalczania miotły zbożowej wg mechanizmu działania i ryzyko uodparniania się chwastu na substancje czynne w Polsce.
Herbicydy Symbol grupa HRAC Substancje czynne Zagrożenie uodparnianiem się na wybraną substancję czynną
Inhibitory karboksylazy acetylokoenzymu A (ACCazy) (graminicydy) A fenoksaprop-P-etylu średnie
pinoksaden średnie
Inhibitory enzymu ALS (m.in. Sulfonylomoczniki i sulfonyloamino-karbonylo-triazolinony) B chlorosulfuron wysokie/b. wysokie
flupyrsulfuron wysokie
jodosulfuron wysokie/b. wysokie
mezosulfuron wysokie/b. wysokie
piroksysulam wysokie
propoksykarbazon wysokie
sulfosulfurontifen wysokie/b. wysokie
sulfuron średnie/wysokie
Inhibitory fotosyntezyw fotosystemie II C1
C2
metrybuzyna niskie
chlorotoluron niskie
izoproturon niskie
Inhibitory syntezy barwników F1 diflufenikan niskie
beflubutamid niskie
Inhibitory tworzenia mikrotubuli K1 pendimetalina niskie
Inhibitory biosyntezy kwasów tłuszczowych o długich łańcuchach (VLCFA) K3 flufenacet niskie/b. niskie
Inhibitory syntezy Iipidów N prosulfokarb niskie/b. niskie

Źródło: Strategia przeciwdziałania odporności chabra bławatka i miotły zbożowej na herbicydy, IOR Poznań, Listopad 2015

Stosowanie zabiegów sekwencyjnych, programów herbicydowych, również mieszanin herbicydów

Panujący w Polsce klimat nie zawsze sprzyja doglebowym zabiegom herbicydowym wykonywanym na jesieni, ale w sytuacji, gdy wiosenne odchwaszczanie jest nieskuteczne nawet przy stosowaniu wysokich dawek herbicydów, nie wolno rezygnować z zabiegów jesiennych. Ponieważ każdy zastosowany preparat wykazujący skuteczność w zwalczaniu wyczyńca, nawet w trudnych warunkach spowoduje zmniejszenie obsady chwastów, tym samym obniży potencjalną ilość nasion z roślin, które zabieg przeżyją. Zastosowanie pojedynczego rozwiązania na jesieni, średnio w doświadczeniach, wykazuje zmniejszenie populacji o ok. 30-40%, a mieszaniny zbiornikowej z dwóch produktów doglebowych daje redukcję obsady średnio o ok. 70%. Na polach gdzie problem jest mniejszy, średnie skuteczności mogą sięgać ponad 90%.

Stosowanie zabiegów sekwencyjnych, programów herbicydowych, również mieszanin herbicydów

Inną metodą poprawiania skuteczności jest stosowanie zabiegów sekwencyjnych oraz całych systemów odchwaszczania składających się z 2-3 zabiegów, z których dwa przypadają na jesień. Niepełna skuteczność preparatu doglebowego, bądź mieszaniny produktów doglebowych może zostać uzupełniona jeszcze na jesieni przy użyciu preparatu Traxos 050 EC lub wiosną innymi preparatami zarejestrowanymi do wiosennego stosowania.

Stosuj mieszaniny herbicydów lub herbicydy zawierające substancje różnych mechanizmach działania (np. Avoxa).

Co daje zabieg doglebowy, zabieg mieszaniną produktów oraz zabieg sekwencyjny

Co daje zabieg - porównanie

Kontrola: wyczyniec ponad 1000 szt./m2

Co daje zabieg - porównanie

Boxer 3l/ha

Co daje zabieg - porównanie

Boxer 3l + DFF 112g/ha + FFT 112g/ha

Co daje zabieg - porównanie

Boxer 3l/ha + DFF 112 g/ha + FFT 112 g/ha (10.10.17) Traxos 1,2l/ha (10.04.17)

(HTCP8303-2018 Plewiska)

Optymalizacja techniki zabiegu poprzez dopasowanie odpowiedniej prędkości pojazdu, wysokości belki, ilości wody, rozpylaczy

W dobie coraz lepszego sprzętu, coraz lepszych adjuwantów rośnie przekonanie, że technologia jest w stanie zastąpić częściowo pewną dawkę herbicydu, że doskonałe rozpylacze pozwolą zaoszczędzić czas i pieniądze, pozwalając na szybsze przejazdy oraz zmniejszenie ilości cieczy roboczej. Praktyka pokazuje, że na części pól może to być prawdą, ale w rejonach zagrożonych odpornością nadużywanie technologii może przynosić efekty odmienne do zamierzonych. Niebagatelne znaczenie mają również okołozabiegowe warunki pogodowe, na które nasz wpływ jest ograniczony. Wpływu na pogodę nie mamy, ale możemy zminimalizować jej konsekwencje, wybierając chociażby termin zabiegu. Natomiast prędkość przejazdu, ilość cieczy roboczej, wysokośc belki opryskiwacza, użycie odpowiednich rozpylaczy to czynniki wyłącznie zależne od nas i warto o nich pamiętać, przymierzając się do zabiegów.

Przykłady z Wielkiej Brytanii pokazują, że odpowiednio zastosowane herbicydy, gdy dobrze zestroimy parametry zabiegu, są skuteczniejsze od tych, gdzie zależy nam tylko na jak najszybszym przejechaniu pola i opryskaniu określonej powierzchni.

Stop odporności - niższa prędkość przejazdu zmniejsza znoszenie

Wpływ prędkości opryskiwacza na skuteczność zwalczania wyczyńca (Wielka Brytania)

Przy niższej prędkości (6km/h) skuteczność zabiegu jest wyższa.

Zwiększenie prędkości powoduje większe znoszenie poprzez większe turbulencje za opryskiwaczem.

Wpływ prędkości opryskiwacza na skuteczność zwalczania wyczyńca
4l/ha Boxer + 240 g/ha FFT + 120g/ha DFF
Stop odporności - mniejsza wysokość belki
Stop odporności - wyższa wysokość belki
chevron_left
chevron_right
 

mniejsza wysokość belki = mniejsze znoszenie cieczy roboczej

Jak skuteczność zabiegów doglebowych zależy od doboru rozpylaczy

Stop odporności - dobór rozpylaczy

Rozpylacze eżektorowe oraz z redukcją znoszenia zapewniają wyższą skuteczność

Jak skuteczność zabiegów doglebowych zależy od doboru rozpylaczy

4l/ha Boxer + 240 g/ha FFT + 120g/ha DFF
różnica – 5,32%, 8 doświadczeń w 6 krajach Europy

Ilość cieczy roboczej w istotny sposób wpływa na skuteczność zwalczania wyczyńca – średnia z 3 doświadczeń z Wielkiej Brytanii (2018)

Stop odporności - skuteczność zwalczania wyczyńca

Przy 200l (lub więcej) cieczy roboczej skuteczność jest wyższa.

4l/ha Boxer + 240 g/ha FFT + 120g/ha DFF

Test znoszenia – porównanie rozpylaczy płaskostrumieniowych i eżektorowych

Stop odporności - rozpylacze I
Stop odporności - rozpylacze II