Żeby ułatwić orientację w mechanizmach działania herbicydów, stworzono klasyfikację HRAC (Herbicide Resistance Action Committee), która dzieli poszczególne substancje aktywne zawarte w produktach chwastobójczych na grupy o tym samym sposobie zwalczania chwastów. Z praktycznego punktu widzenia nie musimy wiedzieć na czym dokładnie polega mechanizm zwalczania w danej grupie, ale musimy wiedzieć czy produkty, (a dokładniej substancje aktywne w nich zawarte), które planujemy zastosować na przykład jesienią a potem wiosną, należą do tej samej kategorii HRAC.
Musimy więc dokonać dość trudnej początkowo zmiany myślenia – nie mówimy o produktach, nie mówimy nawet o substancjach aktywnych ani grupach chemicznych do których te substancje należą, ale o jeszcze bardziej ogólnej kategorii – mechanizmie działania danej grupy chemicznej.
Aby uniknąć powstawania odporności, warto wiedzieć, do jakiej grupy HRAC należą herbicydy, które stosujemy i rotować środki z różnych grup
Podział wg mechanizmów działania jest skomplikowany (kliknij w rysunek), ale w praktyce najważniejsze jest aby nie stosować ciągle herbicydów z tej samej grupy
Herbicydy możemy dzielić według
1. Nazwy produktu...
...ale produkty o różnych nazwach mogą zawierać te same substancje aktywne, o tych samych lub różnych stężeniach substancji aktywnej i formie użytkowej (= różne formulacje, różni producenci)
2. Substancji czynnej
to, co działa na chwasty w danym produkcie, nie licząc „dodatków” formulacyjnych
3. Grupy chemicznej
zawierają różne substancje aktywne o podobnej budowie chemicznej
4. Kategorii HRAC – mechanizmu działania
różne grupy chemiczne mogą mieć podobny mechanizm działania na chwasty
Przykładowo, poniżej kilka produktów z jednej z najpopularniejszych grup chemicznych w zwalczaniu chwastów – sulfonylomoczników, które należą do HRAC B – mechanizm zwalczania chwastów polega na blokowaniu syntezy aminokwasów w roślinie chwasta. W tej kategorii mamy też najwięcej doniesień o pojawiającej się odporności.
Produkt przykładowy
Substancja aktywna
Grupa chemiczna
HRAC (mechanizm)
Glean® 75WG
(Nuher® 75WG,
Surfer 50SG i inne)
Chlorosulfuron
Sulfonylomocznik
B (inhibitory ALS)
Atlantis® 12OD
Jodosulfuron,
Mezosulfuron
Sulfonylomocznik
B (inhibitory ALS)
Lancet Plus® 125WG
Piroksulam, Florasulam
Aminopyralid
Triazolopirymidyny
Kwasy pirydyno-karboksylowe
B (inhibitory ALS)
O (syntetyczne auksyny)
Attribut® 70SG
Propoksykarbazon sodu
Sulfonyloaminokarbony-lotriazolinon
B (inhibitory ALS)
Inna ważna grupa HRAC: A – dobrze znana w zwalczaniu miotły, głównie za sprawą produktu Axial 50EC (pinoksaden).
Produkt przykładowy
Substancja aktywna
Grupa chemiczna
HRAC (mechanizm)
Axial® 50 EC
(Fraxial® 50EC)
Pinoksaden
Grupa DEN
A (inhibitory błon ACCazy)
Puma® Uniwersal 069
EW (Fantom® 069 EW,
Fenoxinn® 110EC i inne)
Fenoksaprop
Grupa FOP
A (inhibitory błon ACCazy)
Traxos® 050EC
Klodinafop
Pinoksaden
Grupa FOP
A (inhibitory błon ACCazy)
Avoxa® 050EC
Pinoksaden
Piroksulam
Grupa DEN
Triazolopirymidyny
A (inhibitory błon ACCazy)
B (inhibitory ALS)
Eliminowanie chwastów jednoliściennych w zbożach to nie tylko grupy A i B, które w głównej mierze działają nalistnie, ale również substancje z innych grup (np. N, K, C, F), które działanie nalistne wykazują w mniejszym stopniu, a właściwe działanie to działanie odglebowe. Najpopularniejszymi przedstawicielami tych grup są: prosulfokarb, flufenacet, diflufenikan, pendimetalina, chlorotoluron.
Różne substancje aktywne wykorzystywane w ochronie zbóż przed chwastami jednoliściennymi
Podział herbicydów na grupy HRAC jest najważniejszy z punktu widzenia zapobiegania odporności.
Aby uniknąć odporności chwastów lub spowolnić jej rozwój:
1. stosuj naprzemiennie środki o różnych mechanizmach działania,
2. stosuj mieszaniny substancji o różnych mechanizmach działania.
Podział herbicydów na poszczególne mechanizmy działania i grupy nie jest prosty, ale warto go znać lub wiedzieć gdzie zajrzeć, aby przy doborze rozwiązań herbicydowych odpowiednio dobierać preparaty, tak aby ich skuteczność była jak najwyższa w każdych warunkach stosowania.
Jednym ze sposobów unikania lub minimalizowania już istniejącego problemu odporności jest tzw. rotacja herbicydów, czyli naprzemienne stosowanie środków o różnych mechanizmach działania. Jeśli zauważamy obniżoną skuteczność zabiegu środkiem, który stosujemy od lat powinniśmy się zastanowić, co jest tego przyczyną. Najczęściej jest to postępująca odporność, a wtedy nie wystarczy użyć środka o innej nazwie, trzeba zastosować preparat zawierający inną substancję aktywną o innym mechanizmie działania.
Obecnie często zdarza się, że ta sama substancja aktywna występuje w wielu środkach różnych producentów – różniących się nazwą, koncentracją substancji aktywnej oraz pewnymi komponentami pośrednio wpływającymi na skuteczność zabiegu.
Inną metodą przeciwdziałania rozprzestrzeniania się zjawiska odporności jest stosowanie mieszanin substancji aktywnych o różnych mechanizmach działania. Takie rozwiązanie daje nam wyższą skuteczność ze względu na to, że atakujemy chwast w co najmniej dwóch miejscach na poziomie komórkowym.
