Program azotanowy – analiza wpływu na rolnictwo w 2019

W Polsce obowiązują przepisy o ochronie wód przed zanieczyszczeniem azotem, określane potocznie jako program azotanowy. Dyrektywa nakłada wiele obowiązków i ograniczeń, których nieprzestrzegania skutkuje karami.

Czym jest Dyrektywa azotanowa?

Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dot. ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (Dz. Urz. WE L 375 z 31.12.1991, str. 1, z późn. zm. – Dz. Urz. UE) zawiera wymogi, które rolnik musi spełniać, aby ograniczyć zanieczyszczenie wód azotanami. Wytyczne określają prawidłowe użytkowanie nawozów azotowych – terminy i dawki ich stosowania oraz odległości, jakie muszą być zachowane w przypadku wykorzystywania ich w pobliżu cieków i zbiorników wodnych lub na terenach o dużym nachyleniu. Dyrektywa reguluje też zasady bezpiecznego przechowywania nawozów naturalnych i postępowania z odciekami, zaś pojęcie nawozu oznacza tu wszystkie materiały i substancje zwierające pojedynczy związek lub związki azotu oraz odchody zwierzęce, pozostałości z gospodarstw rybackich i osady ściekowe.

Kogo obejmuje program azotanowy?

Program azotanowy jest adresowany do wszystkich producentów rolnych oraz do osób prowadzących działalność związaną z przechowywaniem i stosowaniem nawozów naturalnych, a więc m.in. rolników i sadowników.

Jakie obowiązki nakłada na rolników dyrektywa azotanowa?

Nałożone obowiązki zależne są od wielkości prowadzonej produkcji rolnej. Pierwszym, kluczowym zaleceniem dla wszystkich jest nieprzekraczanie rocznej dawki azotu w wysokości 170 kg na ha. Należy wyliczyć, ile i jakiego nawozu można użyć na hektar gruntów. Aplikacja nawozów azotowych musi być poprzedzona analizą składu mineralnego gleby – na tej podstawie oblicza się maksymalną dawkę nawozu.
Należy również prowadzić ewidencję nawożenia azotem, jednak z obowiązku tego zwolnione są małe gospodarstwa (do 10 ha lub do 10 DJP). W przypadku gospodarstw zajmujących się produkcją przemysłową zwierząt (bardzo dużych, o obsadzie większej niż 40 tys. stanowisk drobiu lub powyżej 2 tys. stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg i powyżej 750 stanowisk dla macior) plan nawożenia azotem musi zostać zatwierdzony przez stację chemiczno-rolniczą, kopia zaś powinna zostać przesłana do wójta lub burmistrza oraz do WIOŚ.

Dowiedz się, czym jest integrowana ochrona roślin.

Ewidencja może być prowadzona w zwykłym zeszycie lub na arkuszach i musi zawierać datę aplikacji, dawkę, rodzaj zastosowanego nawozu i zawartego w nim azotu, gatunek nawożonej rośliny uprawnej, powierzchnię uprawy w hektarach i powierzchnię, na której zaaplikowano nawóz.

Konsekwencje łamania zaleceń programu azotowego

Za brak ewidencji grozi kara do 500 zł. Wyższe grzywny obowiązują za nieprzestrzeganie terminów, w jakich można stosować nawozy oraz za złe przechowywanie obornika – w tym przypadku kara może wynieść od 2 do 4 tys. zł. i skutkować obniżeniem wysokości dopłat bezpośrednich, a nawet ich odebraniem.

Wprowadzenie programu azotanowego daje nadzieję na poprawę jakości żywności. Wciąż powstają także propozycje nowych technologii uprawy zwiększających efektywność wykorzystania azotu w uprawach.