Tracenie wody z gleby – jakie praktyki mają na nią najgorszy wpływ?

W ostatnich latach dużo mówi się o suszach i konieczności racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi. W internecie można znaleźć liczne porady dotyczące tego, jak poprawić efektywność gromadzenia wody w glebie. Wielu osobom brakuje jednak wiedzy o tym, co przyczynia się do zwiększonej utraty wody z gleby. Poniżej przedstawiamy zatem czynności, które sprzyjają utracie wody z podłoża.

Intensywna uprawa

Intensywna uprawa to jeden z czynników, które w największym stopniu wpływają na utratę wody z podłoża. Każdorazowo wykonana uprawa zaburza kapilarną strukturę gleby, zakłóca jej aktywność mikrobiologiczną, a ponadto przyczynia się pogorszenia jej struktury, co ma kolosalne znacznie w zdolności magazynowania wody w glebie. Niewłaściwie wykonana uprawa powoduje zagęszczenie struktury gleby oraz nierzadko prowadzi do powstawania nadmiernie zagęszczonej warstwy, zwanej potoczne podeszwą płużną. Intensywna uprawa skutkuje rozbiciem agregatów glebowych (gruzełków), co przyczynia się do rozpylenia gleby. W takiej sytuacji podłoże staje się podatne na wywieranie jego drobnych cząstek z pola przez wiatr oraz na wypłukiwanie przez deszcz.

Rozpylona gleba jest więc podatna na zaskorupienie. Wykonywane od czasu do czasu mechaniczne niszczenie powstałej na jej powierzchni skorupy po ulewnych opadach poprawia infiltrację wody. Taki zabieg należy powtarzać jednak po każdej ulewie, ponieważ poprawa infiltracji jest chwilowa, a zaskorupiona gleba nie tylko utrudnia wzrost i rozwój roślin, ale też sprzyja spływaniu wody z pól. Zabiegi rozbijające skorupę na glebie wpływają też na jej zagęszczenie, dlatego dobrym rozwiązaniem jest pozostawienie ochronnej warstwy mulczu, który będzie chronił powierzchnię podłoża w czasie intensywnych opadów, a ponadto ułatwi infiltrację wody w głąb gleby. Z kolei herbicydy w zbożach, niszcząc chwasty, w nieznacznym stopniu poprawiają infiltrację wody w głąb gleby.

Zabiegi mechaniczne prowadzone ciężkim sprzętem prowadzą do ubijania gleby, co powoduje ograniczenie jej porowatości i zaburzenie w niej stosunków wodno-powietrznych – tym samym wsiąkanie wód opadowych jest utrudnione.

Mechaniczne niszczenie chwastów

Niszczenie chwastów ma podobne skutki dla jakości gleby i jej zdolności do zatrzymywania wody jak intensywna uprawa mechaniczna. Każdorazowy zabieg w pewnym stopniu zaburza strukturę powierzchni gleby, sprzyja jej erozji lub zaskorupianiu. Dlatego tam, gdzie jest to możliwe, chwasty powinno się zwalczać chemicznie. Herbicydy w zbożach są jedną z nielicznych metod ochrony, która nie dewastuje ustabilizowanej struktury gleby. Są więc szczególnie zalecane wszędzie tam, gdzie stosuje się uproszczone techniki uprawy. Ponadto herbicydy w zbożach pozwalają na ograniczenie pobierania wody przez chwasty, dzięki czemu więcej jej zostaje do dyspozycji uprawianych roślin.

Zbyt głęboki drenaż i źle wykonane melioracje

To kolejne elementy, które często doprowadzą do utraty wody z gleby, szczególnie wtedy, kiedy wykonane są na glebach gruboziarnistych, gdzie woda łatwo przenika w ich głąb. W wielu okolicznościach brak drenażu uniemożliwia prowadzenie uprawy, jednak musi być on wykonany profesjonalnie. Źle przeprowadzony będzie powodował szkody nawet tam, gdzie gleba zawiera dużo substancji scalających. W suchych latach, poprzez pęknięcia gleby, woda łatwo spływa w głąb gleby, a stamtąd do rur drenażowych, którymi ucieka z powierzchni pola.