Azot w rolnictwie – czy nawożenie azotem jest ważne?
Obok fosforu i potasu azot jest uważany w rolnictwie za jeden z najważniejszych składników mineralnych. Ma on kluczowe znaczenie w życiu roślin, ponieważ to z niego uprawy wytwarzają aminokwasy, które są składnikami białek, enzymów oraz prekursorami innych związków chemicznych, produkowanych przez rośliny, m.in. witamin. Poniżej przedstawimy znaczenie azotu w prawidłowym nawożeniu gleby i roślin.
Po co stosować nawożenie azotem?
Właściwe nawożenie azotem jest podstawą prawidłowego uzyskania dobrych plonów wysokiej jakości. Ma ono na celu uzupełnienie niedoborów tego pierwiastka w podłożu, skąd może on zostać pobrany przez rośliny, a także wykorzystany przez mikroorganizmy glebowe, odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie gleby.
Niedobór azotu
Kiedy nawożenie azotem nie jest w stanie zaspokoić potrzeb rosnących roślin, dochodzi do ograniczenia fotosyntezy, co później prowadzi do zahamowania ich wzrostu, szczególnie części nadziemnej. Pędy są skrócone i cienkie. Liście z czasem stają się jasnozielone, a nawet żółte, zaś te starsze są przedwcześnie zrzucane. Roślina słabiej kwitnie i gorzej formuje zawiązki, które są łatwo tracone. Przyczyn tego zjawiska może być kilka. W nawożonych glebach lub podłożach uprawowych niedobór przyswajalnego dla roślin azotu powodowany jest przez nadmiar innych, niezbędnych dla upraw składników mineralnych, w szczególności potasu, cynku lub manganu. Za utrudnione przyswajanie azotu mogą być też odpowiedzialne jony chlorkowe. Niewłaściwe pobieranie azotu może być ponadto efektem niskich temperatur, chorób lub uszkodzeń korzeni.
Objawom niedoboru łatwo zapobiec, stosując odpowiednie nawożenie azotem. Jednakże również należy je wykonywać bardzo rozważnie i w odpowiednich dawkach, ponieważ przesada w nawożeniu azotem ma swoje negatywne skutki dla wzrostu roślin i ich plonowania.
Nadmiar azotu
Nadmiar azotu intensyfikuje wegetatywny wzrost nadziemnych części roślin, których liście stają się ciemnozielone, a łodygi i liście wiotczeją. Nadmiar azotu spowalnia ponadto wejście w fazę generatywną, co w wielu przypadkach skutkuje słabym plonowaniem i niską jakością uzyskanego plonu. Duża zawartość łatwo dostępnych związków azotu w glebie będzie prowadziła do osłabienia wzrostu systemu korzeniowego, w wyniku czego rośliny staną się bardziej podatne ma niekorzystne zjawiska, takie jak np. susze. Nadmierne, w stosunku do bieżących potrzeb rośliny, nawożenie azotem prowadzi ponadto do gromadzenia w ich tkankach azotanów i azotynów, których zbyt duża ilość może spowodować zaburzenia metabolizmu uprawy. Nadmiar azotanów i azotynów pogarsza jakość plonu i obniża jego wartość odżywczą.
Przesadnie nasycone azotem rośliny są bardziej podatne na ataki patogenów, dlatego nawożenie gleby musi uwzględniać wszystkie, niezbędne składniki mineralne, a cały proces musi być ponadto oparty na uprzednio wykonanej analizie ich zawartości.
Nawożenie azotem – jakie formy azotu wybrać?
Ważne jest, by azot podać w odpowiedniej formie. Najczęściej stosowane są nawozy mineralne zawierające azotany, sole amonowe różnych pierwiastków oraz mocznik. Ważnym źródłem azotu są też nawozy naturalne i organiczne, które poza tym składnikiem dostarczają do gleby również węgiel organiczny oraz makro i mikroelementy.