Pleśń śniegowa zbóż i traw wywoływana jest przede wszystkim przez grzyb Microdochium nivale, ale także kilka innych gatunków zdolnych do rozwoju w niskich temperaturach. Pleśń śniegowa zbóż i traw atakuje zboża ozime, jednak może stanowić poważne zagrożenie również dla traw rosnących na pastwiskach, łąkach czy trawnikach, szczególnie dla życic. Do zbóż najbardziej narażonych należą żyto i jęczmień, które w okresie jesiennym wytwarzają dużą biomasę. Choroba może tez silnie porażać pszenżyto. Mniejsze objawy zakażenia można zaobserwować na pszenicy. Ponadto widoczne są też różnice odmianowe zbóż w podatności na tę chorobę.
Pleśń śniegowa zbóż i traw może silnie porażać plantacje powstałe na terenach po pastwiskach i łąkach, gdzie dominuje uprawa zbóż. Źródłem choroby są zazwyczaj zakażone nasiona oraz grzybnia zimująca na resztkach pożniwnych oraz w glebie. Schorzenie to stanowi szczególnie duże zagrożenie w rejonach, gdzie występuje obfita i długo zalegająca na polach okrywa śnieżna. Występowaniu tej choroby sprzyjają: długa i obfitująca w opady zima oraz śnieg osadzający się na niezamarzniętej glebie, co powoduje utrzymywanie się pod nim temperatur zbliżonych do 0°C. Pleśń śniegowa zbóż i traw potrafi wystąpić też w czasie bezśnieżnych lecz deszczowych zim, porażając wcześnie wysiane i silnie rozkrzewione oziminy. Objawy choroby szybko ustępują w czasie wietrznej i słonecznej pogody, jednak wywołane nią straty są zazwyczaj nieodwracalne.
Pleśń śniegowa zbóż i traw w uprawach zbóż może powodować straty w plonie ziarna sięgające nawet 50%.
Pleśń śniegowa zbóż i traw – objawy
Pierwsze uszkodzenia roślin pleśń śniegowa zbóż i traw może powodować już na jesieni. Zakażenie objawia się nierównomiernymi wschodami, a same siewki są nieforemne i pokryte białoróżową grzybnią. Jednak najsilniej symptomy choroby można zaobserwować po wiosennych roztopach, kiedy na polach widoczne są place lub całe fragmenty pól porażone patogenem. Jeśli uszkodzeniu uległ węzeł krzewienia to całe rośliny dają się łatwo wyrwać z ziemi. Obumarłe jednostki są pokryte nalotem grzybni i zarodników konidialnych w kolorze brudnobiałym lub jasnoróżowym. W miarę poprawy pogody nalot zanika, jednak na martwych liściach widoczne są brązowe lub czarne punkty otoczni grzyba. Rośliny, które przeżyły, słabiej rosną i gorzej się krzewią. Te silniej zaatakowane formują zazwyczaj kłosy ze zredukowaną liczbą ziarniaków lub całkiem puste. Ziarno jest pomarszczone i ma słabą siłę kiełkowania.
Pleśń śniegowa zbóż i traw może zostać pomylona z pałecznicą zbóż i traw, jednak w przypadku tej drugiej choroby grzybnia ma barwę jasno-szarą, a ponadto można zaobserwować wywarzanie brązowych lub czarnych sklerocjów na pochwach liściowych.
Pleśń śniegowa zbóż i traw – zapobieganie
Ponieważ pleśń śniegowa zbóż i traw jest nierzadko przenoszona na zainfekowanych ziarniakach, ważne jest stosowanie zdrowego materiału siewnego, zaprawionego we właściwy sposób odpowiednim preparatem. Tam, gdzie istnieje duże prawdopodobieństwo pojawienia się choroby, warto zastosować mniejszą normę wysiewu ziarniaków na polu. Ponadto należy wówczas wybierać odmiany mało podatne na porażenie przez pleśń śniegową.
Ponieważ ważnym źródłem zakażenia jest gleba i zalegające w niej resztki pożniwne, konieczne jest pozbycie się ich poprzez głęboką orkę, wspomaganą użyciem mikrobiologicznych środków przyspieszających rozkład resztek pożniwnych. Ponadto warto stosować odpowiedni płodozmian, który pozwoli na ograniczenie choroby. Oprócz tego, w okresie jesiennym trzeba ograniczyć nawożenie azotem, a silnie zasilić rośliny w fosfor, potas oraz w mikroelementy.
Zaobserwowane na wiosnę szkody, o ile nie objęły węzła krzewienia rośliny, można ograniczyć poprzez jak najwcześniejsze zasilenie roślin pierwszą dawką nawozów azotowych. Pozwoli to na ograniczenie strat plonów.
Pleśń śniegowa zbóż i traw – zwalczanie
Jeśli plantacja jeszcze rokuje i została podana pierwsza dawka azotu, to w celu ograniczenia rozwoju grzybni można zastosować wiosenny zabieg T-1 przeciwko chorobom fuzaryjnym, do których należy też pleśń śniegowa zbóż i traw. Jednak podstawą zwalczania choroby jest odpowiednie zaprawianie nasion.
