Regulacja wzrostu zbóż – co warto wiedzieć?
Bardzo często regulacja zbóż kojarzy się ze skracaniem. Jest to bardzo duże uproszczenie, ponieważ tylko jednym z efektów prawidłowo wykonanej regulacji zbóż jest właśnie zredukowanie wysokości łanu. Oprócz tego najbardziej widocznego efektu skrócenia występują jeszcze inne, które są mniej widoczne i nie zwraca się na nie tak dużej uwagi, ponieważ jeśli zboże nie wylegnie, to nadrzędny cel regulacji zostaje osiągnięty.
Roślina syntezuje hormony wzrostu, dzięki którym wzrasta, przechodzi kolejne fazy rozwojowe, kwitnie czy wytwarza nasiona. Do nich należą przede wszystkim cytokininy, auksyny, gibereliny, kwas abscysynowy czy etylen. Producentów zbóż najbardziej interesuje grupa giberelin, ponieważ odpowiedzialna jest przede wszystkim za wzrost wydłużeniowy oraz uelastycznienie ścian komórkowych. Zadaniem syntetycznych produktów (tzw. retardantów) dostarczanych w formie oprysku jest hamowanie ich nadmiernej działalności. Do inhibitorów syntezy giberelin należą przede wszystkim chlorek chloromekwatu (tzw. ccc), proheksadion wapnia czy trineksapak etylu. Wpływ na redukcję działania giberelin posiadają również substancje grzybobójcze, a konkretnie triazole, oraz herbicydowe (sulfonylomoczniki). Należy pamiętać, że różne substancje działają w różnych stadiach syntezy giberelin oraz ich działanie jest kumulowane, dlatego łączenie zabiegów grzybobójczych, herbicydowych i regulacyjnych powinno uwzględniać wzajemne zależności pomiędzy nimi.
Przyjmuje się, że najlepsze efekty stosowania wszystkich retardantów można osiągnąć przy wyższych temperaturach powietrza a optymalnym dla wzrostu zbóż jest przedział 15-18 ͦC. W tym zakresie temperatur intensywność wegetacji jest najwyższa, co przekłada się na maksymalną syntezę hormonów przez roślinę. Jednak, gdy temperatura spada, intensywność wzrostu maleje. Temperaturą graniczną dla niezaburzonego wzrostu jest 5 ͦC, poniżej tej wartości niektóre procesy wzrostowe są zatrzymywane i aplikacja środków ochrony roślin traci swój sens. Podobnie jest z temperaturami maksymalnymi, podczas upałów rośliny zamykają aparaty szparkowe starając się ograniczyć transpirację i przechodzą w fazę znacznej redukcji procesów życiowych.
Faza strzelania w źdźbło (BBCH 30) rozpoczyna okres najbardziej efektywnych zabiegów regulacyjnych, ponieważ od tego momentu rozpoczyna się bardzo szybki wzrost wydłużeniowy zbóż, który niekontrolowany może spowodować wybujanie roślin i w konsekwencji szybkie wylegnięcie łanu, do czego nie chcemy dopuścić. Drugim ważnym momentem dla prawidłowej regulacji jest pojawianie się liścia flagowego (BBCH 37). Od tego momentu intensywnie wydłuża się bowiem dokłosie, które dźwiga nalewający kłos i znacznie podwyższa punkt ciężkości całego źdźbła. Dlatego w zależności od intensywności prowadzenia łanu, to w tych dwóch okresach, wykonuje się większość zabiegów regulacji.
Najczęściej do regulacji wzrostu zbóż wybiera się preparaty oparte o trineksapak etylu, który stosuje się w zależności od gatunku od fazy krzewienia do fazy ukazujących się ości. Zabieg główny wykonywany jest, gdy zboża osiągają fazę tzw. pierwszego kolanka (BBCH 31), gdyż w tym okresie najmocniej możemy wpływać na pokrój i wysokość roślin redukując długość wszystkich międzywęźli, a także wpływając na pogrubienie ścian źdźbeł. Regulator podany w tej fazie również wpływa na lepsze wykorzystanie wody i składników pokarmowych, co czyni rośliny bardziej odpornymi na stresy. Krótszy transport soków od korzeni do kłosa powoduje przekształcenie części energii transportowej na energię kumulowaną w ziarniakach, a tym samym wyższy i lepszy jakościowo plon. Produktem powszechnie stosowanym do tego typu zabiegów zawierającym trineksapak etylu jest Moddus 250 EC, który jest najczęściej wybieranym przez rolników regulatorem wzrostu zbóż. Przy obecnych uwarunkowaniach pogodowych tradycyjny już Moddus 250 EC w postaci skoncentrowanej emulsji, kilka lat temu doczekał się swojego odpowiednika w formie koncentratu dyspergującego o nazwie Moddus Start. Formulacja ta charakteryzuje się jeszcze lepszym wchłanianiem preparatu przez roślinę oraz przyspieszeniem jego działania, co ma niebagatelne znaczenie w chłodniejsze dni, gdy transport składników z sokami komórkowymi w roślinie jest spowolniony. Dzięki temu Moddus Start może być stosowany w tej samej fazie rozwojowej zbóż co Moddus 250 EC (czyli najczęściej w fazie pierwszego kolanka BBCH 31) ale za to w niższej temperaturze (już od 5 ͦC), która często występuje wiosną. Dzięki temu rolnik ma więcej elastyczności w regulacji wzrostu zbóż.
Bardzo podobnie działającą substancją, o podobnych wymaganiach termicznych jak trineksapak etylu, jest proheksadion wapnia. Jest on bardzo szybko transportowany w roślinie oraz daje szybki efekt zahamowania wzrostu zbóż. Jednak jego stężenie w roślinie obniża się równie szybko, co skraca okres działania. Aby wydłużyć ten czas należy zrównoważyć go odpowiednią dawką trineksapaku etylu.
W ostatnich latach ważną kwestią dotyczącą regulacji zbóż jest wykonanie zabiegu po okresie stresu bądź krótko przed jego wystąpieniem. Zimne wiosny i występujące po nich okresy suszy mocno zaburzają rozwój roślin. Planując zabieg zawsze należy to uwzględnić, ponieważ nieco przyspieszony zabieg będzie bardziej korzystny niż wykonanie go w lepszych warunkach, ale po przekroczeniu optymalnej fazy rozwojowej. W sytuacji, gdy zabieg regulacji wykonamy wcześniej bardzo często konieczny jest zabieg uzupełniający. Zawsze można go wykonać. Natomiast wykonanie zbyt mocnego zabiegu regulacji przed wystąpieniem stresu wpłynie na jego pogłębienie i zwiększenie zapotrzebowania energetycznego roślin na późniejszą regenerację.
Dobierając rozwiązanie do regulacji zbóż należy stawiać na rozwiązania bezpieczne, sprawdzone, działające odpowiednio długo, dające odpowiednie zabezpieczenie potencjału plonowania.
Należy pamiętać, że zarówno Moddus 250 EC jak i Moddus Start są dostępne w ofercie Pryśnij Zboże, dzięki której, za zakupy tych produktów możliwe jest otrzymanie 10% rabatu i zwrot pieniędzy na konto.
Marcin Bednarczyk
Ekspert Techniczny
Syngenta Polska