Ochrona buraka cukrowego - zwalczanie chwościka w buraku cukrowym w kontekście wycofania różnych s.cz. z rynku

Chwościk buraka to choroba grzybowa, którą od dawna uważano za groźnego „przeciwnika”. Obecnie sytuacja zdecydowanie się pogorszyła. W poprzednich latach rolnik mógł korzystać ze skutecznych narzędzi: większej liczby środków ochrony, np. zawierających epoksykonazol. Niestety jest to kolejna substancja czynna wycofana z użycia. Jak więc skutecznie chronić plantacje dziś i w przyszłości?

Chwościk buraka – rolników czekają trudne lata?

Chwościk buraka to najgroźniejsza choroba liściowa występująca w burakach cukrowych. Sprzyja jej ciepła i wilgotna pogoda. Jest trudna do zwalczania z kilku powodów. Jednym z ważniejszych są duże zdolności patogenu Cercospora beticola do wytwarzania mechanizmów odpornościowych na substancje czynne.

Najlepszym sposobem zapobiegania i zwalczania chwościka buraka jest naprzemienne stosowanie środków ochrony roślin (najlepiej zawierających substancje aktywnie czynne należące do różnych grup). Problem w tym, że tych preparatów jest coraz mniej. Przeszło dwa lata temu (marzec 2020) wycofany został propikonazol wchodzący w skład kilku popularnych fungicydów, a ostatnio także epoksykonazol. Trzeba więc postawić na inne rozwiązania i korzystać z tego, co jest dostępne. To kolejne utrudnienia. Szykują się więc jeszcze trudniejsze lata dla plantatorów buraków. Jak sobie z tym poradzić?

Rozpoznanie, monitoring i zwalczanie chwościka buraka

Z chwościkiem buraka można sobie poradzić, kluczowe jest szybkie rozpoznanie objawów, natychmiastowa reakcja i odpowiedni dobór środków.

• Rozpoznanie – pierwszym objawem infekcji są drobne okrągłe plamki o średnicy 1-3 mm. Pojawiają się kilka dni po infekcji patogenem. Początkowo są białe, później szare, otoczone czerwonobrunatnymi obwódkami. Z czasem zlewają się. Od razu po wystąpieniu objawów należy zareagować – przeprowadzić monitoring i wykonać zabieg ochronny z użyciem fungicydu. Tylko w ten sposób można myśleć o uchronieniu plantacji i ograniczeniu strat, zanim nabiorą znaczenia ekonomicznego.
• Monitoring – chwościk buraka najczęściej zwalcza się po przekroczeniu progów szkodliwości. Są zależne od terminu: do 5 VIII (5% roślin z objawami nowej infekcji), od 5 VIII do 15 VIII (15%) i od 16 VIII do 15.IX (45% roślin).
• Zwalczanie – w nowej sytuacji i utrudnionej walce z chorobą skuteczniejsze jest wykonywanie zabiegów od razu po zauważeniu objawów. Dotyczy to także pól sąsiadujących, na których wykryto chwościka buraka. Infekcja przebiega szybko i należy spodziewać się przeniesienia na kolejne pola. Drugi zabieg wykonuje się najpóźniej po trzech tygodniach od wykonania pierwszego. O następnych (III i IV) decyduje rolnik na podstawie obserwacji pola.W przypadku plantacji przeznaczonych na zbiór późny wykonuje się dodatkowy zabieg – w połowie września. Obecnie do najskuteczniejszych fungicydów dostępnych na rynku przeznaczonych do ochrony buraka zalicza się Amistar Gold Max. Zawiera dwie substancje czynne należące do różnych grup chemicznych: azoksystrobinę (strobiluryny) oraz difenokonazol (triazole). Działa zapobiegawczo i interwencyjnie dzięki czemu może zapewnić skuteczną ochronę nawet w najtrudniejszych warunkach. Ponadto w tym sezonie rolnicy mogą wykorzystać do ochrony swoich plantacji preparat Tern, zawierający fenpropidynę z grupy morfolin. Jest to rozwiąznie, które najlepiej sprawdzi się do stosowania w drugim lub trzecim zabiegu w mieszaninie z preparatem triazolowym. Należy pamiętać, że ostatnie doświadczenia dowodzą iż bardzo wydajnym wspomożeniem skuteczności fungicydów przeciw chwościkowi jest miedź. Przykadem takiego produktu jest nawóz miedziowy Plonuran Płynny, który jest obecnie polecany przez większość koncernów cukrowniczych.

Oprócz walki doraźnej zaleca się stosowanie szeroko zakrojonej profilaktyki. Do pożytecznych działań zapobiegawczych należy m.in. stosowanie płodozmianu, uprawa odmian o wyższej odporności na chwościka buraka (niestety je również należy chronić fungicydami), stosowanie preparatów przyspieszających rozpad resztek pozbiorowych, zwalczanie chwastów i pilnowanie optymalnego zagęszczenia. Dobra profilaktyka w pewnym stopniu zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby, a w przypadku pojawienia się zmniejsza potencjalne straty. Jednakże na każdej plantacji trzeba liczyć się z koniecznością prowadzenia bardziej zdecydowanych i skutecznych działań.