Septorioza plew to choroba atakująca głównie uprawy pszenicy, choć spotykana jest także na życie i pszenżycie. Nazwa pochodzi od dawnego łacińskiego określenia stadium konidialnego patogenu: Septoria nodorum. Obecnie używana nazwa tego stadium to Stagonospora nodorum, z kolei stadium doskonałe to workowiec Phaeosphaeria nodorum. Grzyb zimuje w postaci pyknidiów, grzybni albo pseudotecji na resztkach pożniwnych, a ponadto na resztkach różnych traw, a także na siewkach zbóż porażonych jesienią. Septorioza plew zimuje i jest roznoszona na okrywie owocowo-nasiennej porażonych ziarniaków zbóż, które po wysianiu w czasie kiełkowania ulegają zakażeniu, co może prowadzić do zamierania siewek. W okresie wiosennym wytwarzane są zarodniki, które stanowią pierwotne źródło infekcji i porażają uprawy pszenicy ozimej i jarej oraz pszenżyta i żyta. W czasie ich wegetacji dochodzi do wielokrotnych infekcji wtórnych licznie wytwarzanymi zarodnikami konidialnymi. Septorioza plew najpierw atakuje dolne liście młodych roślin, a następnie coraz wyższe piętra, w tym źdźbło i kłos. W sprzyjających warunkach inkubacja choroby następuje po 7–14 dniach.
Rozwojowi septoriozy plew szczególnie sprzyja łagodna zima poprzedzająca sezon wegetacyjny oraz zwiększona liczba opadów w okresie letnim lub silna rosa, szczególnie wtedy, kiedy wilgoć na liściach utrzymuje się od 3 do 6 godzin przy temperaturze 16-20°C. Czynnikiem zwiększającym rozprzestrzenianie się grzyba są rozpryskujące się krople deszczu. Septorioza plew prowadzi do znacznych strat w plonie ziarna, a także pogorszenia jego jakości. Próg szkodliwości choroby w fazie krzewienia to 20% roślin z pierwszymi objawami porażenia, 20% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami w fazie strzelania w źdźbło. Na początku kłoszenia jest to 10% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami, z kolei w fazie pełni kłoszenia to 1% porażonej powierzchni liścia flagowego.
Septorioza plew – objawy choroby
Septorioza plew obserwowana może być już na siewkach, chociaż jej wyraźne objawy da się zobaczyć na dolnych liściach starszych roślinach. Są to początkowo zlokalizowane na liściach punktowe plamy o barwie brązowobrunatnej z chlorotyczną obwódką. Plamy te z czasem powiększają się przyjmując kształt soczewkowaty, a następnie łączą się ze sobą i zmieniają kształt na nieregularny. Na tych zmianach można zaobserwować owocniki grzyba, czyli pyknidia, z których w czasie wilgotnej pogody wydostaje się śluzowata wydzielina koloru różowego zawierająca zarodniki konidialne. Z czasem grzyb porasta górne liście, dokłosie i kłos. Wcześniej porażone liście mogą zamierać. Septorioza plew na plewkach zielonych kłosów widoczna jest w postaci czarnobrunatnych, nekrotycznych plam. Zmiany formują się na szczycie i przy brzegach plew, a następnie rosną w kierunku osadki kłosowej, która przy silnym porażeniu także brązowieje. Na dokłosiu mogą występować również kreskowate, małe nekrozy. Silnie porażone kłosy są koloru brązowego z fioletowym odcieniem. W miarę dojrzewania zboża wypukła część plewek jaśnieje, brzegi pozostają ciemne, a między nerwami plewek formują się rzędy ciemnych pyknidiów. Septorioza plew na liściach może zostać pomylona z objawami septoriozy paskowanej liści pszenicy, fuzariozy liści oraz brunatnej plamistości liści zbóż, co sprawia trudności w prawidłowym rozpoznaniu choroby, które możliwe jest dopiero po obserwacji mikroskopowej.
Septorioza plew – zapobieganie
Podstawą zapobiegania porażeniu jest staranne przyoranie resztek słomy zbóż i kukurydzy w okresie jesiennym oraz przyspieszenie ich rozkładu poprzez użycie preparatów przyspieszających ich mineralizację. Ważne jest też niszczenie samosiewów. Rozwój patogenu utrudnia rozszerzenie płodozmianu o gatunki niebędące żywicielami grzyba. Koniecznie trzeba stosować zaprawiony materiał siewny, najlepiej odmian odpornych na chorobę. Uprawiane zboża powinny być racjonalnie nawożone. Nie wolno ponadto nadmiernie stosować nawozów azotowych.
Septorioza plew – zwalczanie
Septorioza plew może być też zwalczana chemicznie. Zabieg należy prowadzić we wczesnych fazach rozwoju zbóż, po przekroczeniu progów szkodliwości obserwowanych na liściach lub wtedy, gdy na kłosach (faza rozwojowa w skali BBCH 5/59) da się zauważyć pierwsze objawy choroby. W przypadku późnego wystąpienia choroby można opryskiwać do fazy dojrzałości mlecznej ziarna, jednak z uwzględnieniem okresu karencji środka.
Polecane środki ochrony roślin
Vibrance Star
Zaprawa nowej generacji, niepowtarzalna zaprawa trójskładnikowa, wykazuje pozytywny
