Brunatna plamistość liści

Brunatna plamistość liści zbóż to choroba atakująca pszenicę, żyto i pszenżyto, rzadziej jęczmień. Sprawcą zakażenia jest grzyb workowiec Pyrenophora tritici-repenti, którego stadium konidialne to Drechslera tritici-repentis. Od tej właśnie nazwy pochodzi popularny skrót, którym określa się tę chorobę, czyli DTR. Stadium workowe zasiedla resztki roślin, porażone ziarno, a także oziminy i dziko rosnące trawy, a wytwarzane przez nie zarodniki są pierwotnym źródłem infekcji. Na zainfekowanych roślinach rośnie już stadium konidialne, które za pomocą zarodników konidialnych rozprzestrzenia się w okresie wegetacji. Choroba ta stanowi w Polsce rosnący problem od około 40 lat. Brunatna plamistość liści może atakować zboża już od ich wschodów powodując zgorzel siewek oraz w fazie krzewienia. Główny atak choroby to okres strzelania w źdźbło i formowania liścia flagowego zbóż. Jeśli grzyb nie był zwalczany i ma korzystne warunki dla swojego rozwoju, może spowodować nawet 50% straty plonu. Infekcji sprzyjają dłuższe okresy wilgotnej i chłodnej pogody, choć sam patogen zdolny jest do wzrostu w szerokim zakresie temperatur. Optymalne warunki choroba ma w temperaturze 10–18°C i przy wilgotności powietrza na poziomie około 80%. Duże zagrożenie brunatną plamistością liści pojawia się w uproszczonych systemach uprawy, szczególnie w tej bezorkowej, gdzie siane są zboża po zbożach. Tak jak i w przypadku innych chorób grzybowych, również tutaj porażeniu sprzyja zbyt obfite nawożenie azotem.

Brunatna plamistość liści – objawy

Brunatna plamistość liści na początku infekcji widoczna jest w postaci owalnych, trzy milimetrowych plam koloru brunatnego i otoczonych chlorotyczną obwódką. W centralnej części plamki można zaobserwować czarna zmianę z białym punktem w środku. W miarę postępu wegetacji plamy te powiększają się, nierzadko łączą się ze sobą i większej liczbie powodują żółknięcie, a później zamieranie liści. Ta postać choroby występuje zarówno na młodych, jak i na starszych liściach. Na wykształconych kłosach brunatna plamistość liści ujawnia się w środkowej części plew, gdzie można zaobserwować brązowe, owalne plamy o wielkości 1-2 mm. Czasami daje się wychwycić postać chlorotyczną choroby – porażone liście tak szybko żółkną, że widoczne są na nich tylko niewielkie, brązowo-brunatne plamy.

Brunatna plamistość liści może zostać pomylona z początkowymi objawami rdzy brunatnej, septoriozy paskowanej liści pszenicy, a ponadto fuzariozy liści.

Brunatna plamistość liści – zapobieganie

By ograniczyć rozwój brunatnej plamistości liści, w pierwszej kolejności należy pozbywać się resztek pożniwnych będących rezerwuarem choroby. Można w tym celu wykonać staranną orkę, poprzedzoną w miarę możliwości opryskaniem pozostałych na polu resztek preparatami przyspieszającymi ich rozkład. Takie środki, szczególnie te z bakteriami i grzybami saprofitycznymi, będą niezbędne w przypadku uprawy bezorkowej, gdzie są w stanie ograniczyć rozwój grzyba wywołującego brunatną plamistość liści, konkurując z nim o zasoby pokarmowe.

Kolejnym krokiem jest płodozmian, w którym unika się wysiewu zbóż po zbożach. Wysoce wskazane jest użycie gatunków odpornych lub przynajmniej tolerancyjnych w stosunku do patogenu, a także zrównoważone nawożenie NPK.

Brunatna plamistość liści – zwalczanie

Zanim wykona się oprysk, konieczne jest sprawdzenie łanu pod kątem oznak obecności i liczebności wywołującego brunatną plamistość liści patogenu. Należy do tego przystąpić w fazie krzewienia oraz od fazy pierwszego kolanka, do fazy kłoszenia. Obserwacje wykonuje się na 50 roślinach, rosnących po przekątnych pola. Decyzję o chemicznej ochronie trzeba podjąć po przekroczeniu orientacyjnych progów szkodliwości. W przypadku fazy krzewienia próg szkodliwości wynosi około 10-15%. Zabieg koniecznie trzeba wykonać w momencie, kiedy wilgotność powietrza jest wysoka. Z kolei w drugim terminie lustracji poziom porażenia liści będący sygnałem do wykonania zabiegu to 5%. Progi te można obniżyć, jeśli na liściach pojawią się też objawy innych chorób grzybowych.

By zwalczyć brunatną plamistość liści, trzeba wykorzystać preparaty zawierające substancje czynne należące do triazoli, strobiluryn lub aniinopirimidyn. Za ich pomocą będzie można też zwalczyć inne patogeny porażające zboża w podobnym czasie.

Polecane środki ochrony roślin