Na plantacjach ziemniaków zazwyczaj pojawia się kilka gatunków mszyc, wśród nich największe znaczenie ma mszyca brzoskwiniowa, nazywana również brzoskwiniowo-ziemniaczaną (Myzus persicae). Szkodliwość owadów jest nie tylko bezpośrednia, gdyż poza żerowaniem przyczyniają się do występowania chorób. Jak zwalczać mszyce w ziemniaku?
Mszyca w ziemniaku - charakterystyka, cykl życia, przegląd gatunków
Największe szkody w ziemniakach, ze względu na powszechne występowanie, powoduje mszyca brzoskwiniowo-ziemniaczana. Działanie tego gatunku ma faktyczne znaczenie ekonomiczne. Zdecydowanie rzadziej odnotowuje się występowanie mszycy ziemniaczanej smugowej oraz mszycy ziemniaczanej średniej.
Mszyca brzoskwiniowa to drobny owad o długości 1,8-3 cm. Ma dość długie, cienkie odnóżka i charakteryzuje się zmiennym ubarwieniem ciała, choć najczęściej przybiera zielony, żółtozielony lub różowy kolor. Na odwłoku posiada dwa wyrostki - syfony. Larwy przypominają owady dorosłe (imago), jednak są bezskrzydłe. Żeruje w skupiskach-koloniach liczących setki osobników (lub nawet więcej).
Mszyce w ziemniaku - objawy
Mszyca brzoskwiniowa początkowo - wiosną - żeruje na brzoskwiniach. Dopiero od maja uskrzydlone formy mszyc przenoszą się na inne rośliny żywicielskie. Często są to warzywa psiankowate, w tym ziemniaki. Mszyce w uprawach ziemniaków żerują na nadziemnych częściach - liściach, młodych pędach i kwiatach. Wysysają sok, głównie z blaszek liściowych, powodując powstawanie plam, deformacje, a czasem ogołacanie. Zaburzają procesy asymilacji, osłabiają wzrost i rozwój, co rezultuje dotkliwymi stratami w plonie.
Na tym nie kończy się szkodliwość owada. Mszyce w ziemniaku, zwłaszcza brzoskwiniowo-ziemniaczana są wektorami groźnych chorób wirusowych, na które nie ma środków bezpośredniego zwalczania. To wirus Y ziemniaka oraz wirus liściozwoju ziemniaka. Jedynym sposobem uniknięcia infekcji jest właśnie zwalczanie mszyc. Ponadto owady wydzielają lepką, kleistą spadź (jeden ze znaków rozpoznawczych). Są to niestrawione związki cukru, które stanowią pożywkę dla grzybów sadzakowych. Osłabione ziemniaki i uszkodzenia liści czy innych organów otwierają furtkę dla wielu innych chorób grzybowych.
Mszyce w ziemniaku - zwalczanie przez profilaktykę
Jednym z głównych sposobów na zmniejszenie ryzyka wystąpienia mszycy brzoskwiniowej na ziemniakach jest zakładanie plantacji oddalonych od sadów brzoskwiniowych. Niestety nie zawsze jest to możliwe, szczególnie, gdyż drzewa owocowe są uprawiane także w ogrodach przydomowych. Bardziej podatne na mszyce są ziemniaki intensywnie nawożone, w szczególności przenawożone azotem. Choć azot jest kluczowym pierwiastkiem budulcowym, w nadmiernej ilości powoduje utrzymanie rośliny w ciągłym procesie wzrostu, co powstrzymuje przed stwardnieniem ścian komórkowych. To z kolei oznacza, że uprawy są bardziej podatne na szkodniki, choroby oraz uszkodzenia mechaniczne.
Oczywiście wartościowe są wszelkie zabiegi pielęgnacyjne i działania, które pozytywnie wpływają na kondycję ziemniaków. W ten sposób zmniejsza się potencjalne straty w przypadku wystąpienia mszyc.
Bezpośrednie zwalczanie mszyc w ziemniaku
Zabiegi z użyciem insektycydów wykonuje się w momencie pojawienia się pierwszych uskrzydlonych form w ziemniaku. Mszyce w ziemniaku (i innych roślinach) są nie tylko żarłoczne, ale też szybko się rozmnażają. Problem błyskawicznie narasta, dlatego czas reakcji jest istotny. W późniejszej fazie rozwoju ziemniaków preparaty ochronne stosuje się po przekroczeniu progu zagrożenia (ponad 20 szt./100 liści ziemniaka zebranych z różnych części pola). Monitoring mszyc można prowadzić przy użyciu żółtych naczyń. Do sygnalizacji nalotów mszyc w ziemniaku wykorzystuje się również aspirator Johnsona.
Do bezpośredniego zwalczania mszyc w ziemniakach zaleca się stosować Afinto. Insektycyd zawiera flonikamid, substancję aktywnie czynną z grupy karboksamidów. Ma działanie systemiczne. Poza mszycą brzoskwiniowo-ziemniaczaną (i innymi gatunkami) jest przeznaczony również do zwalczania mączlików.
Mszyce z ziemniaku, nawet w niewielkiej liczbie, to sygnał ostrzegawczy, że pojawił się poważny problem. Należy szybko działać, gdyż to jedna z najgroźniejszych grup, o szerokim spektrum szkodliwości.