Lednica zbożowa (Aelia acuminata) to jeden z najgroźniejszych pluskwiaków żerujących na różnych gatunkach zbóż, zwłaszcza u pszenicy i żyta ozimego. Szkodliwe są larwy i owady dorosłe. Obniżają wysokość i jakość plonu. Zwalczanie lednicy zbożowej wykonuje się w fazie od „pierwszego kolanka” aż do zakończenia fazy kłoszenia. Co więcej trzeba wiedzieć o tym szkodniku? Jakie preparaty są najskuteczniejsze na pluskwiaka?
Lednica zbożowa - wygląd i cykl życia
Lednica zbożowa to pluskwiak różnoskrzydły z rodziny tarczówkowatych. Ma spiczastą, a jednocześnie opływową budowę ciała, z wydłużoną głową. Znakiem charakterystycznym (całej rodziny) jest duża, trójkątna tarczka. Na całym ciele lednicy występują podłużne, kropkowane, czarne „pasy”. Owad ma długość 7-10 mm. W uprawach zbóż pojawia się najczęściej na początku maja. Po kilkunastu dniach samice składają jaja, z których po tygodniu wykluwają się larwy. Pierwsze stadium larwalne jest nieruchome, dopiero kolejne przemieszcza się na roślinach. Larwa wyglądem przypomina owada dorosłego, ale jest mniejsza i nie posiada skrzydeł. Dorosłe lednice zbożowe najczęściej odnotowuje się od lipca. W ciągu roku występują 1-2 pokolenia. Przed żniwami przenoszą się na trawy. W takiej postaci też zimują (w kryjówkach, w ściółce). Uaktywniają się, gdy temperatura osiąga pułap 5-10ºC, co zazwyczaj przypada na okolice kwietnia, a swój żer rozpoczynają w trawach.
Lednica zbożowa - objawy i szkodliwość
Lednica zbożowa żeruje na różnych gatunkach zbóż, ale najczęściej dokonuje strat u pszenicy i żyta ozimego. Owady dorosłe czasem pojawiają się także w uprawach zbóż jarych, ale mniej licznie. Zarówno larwy, jak i owady dorosłe, wysysają sok z młodych roślin: pochew liściowych i kłosów. Zaburzają asymilację roślin. Zaatakowane zboża słabo rosną, wcześnie uszkodzone kłosy nie wykształcają ziarniaków, zaś uszkodzone ziarniaki nie dojrzewają. Żerowanie lednicy zbożowej wiąże się także ze zwiększoną podatnością zbóż na czynniki abiotyczne i biotyczne (w tym suszę, choroby i inne szkodniki). W ślinie lednicy zbożowej znajduje się enzym, który rozkłada gluten. To powoduje odbarwianie ziarniaków. Uszkodzone kłosy są poskręcane i wybielone. Bielenie może mylić - bywa niewłaściwie diagnozowane jako symptom chorób podsuszkowych. Ziarna uszkodzone przez lednice nie nadają się do spożycia.
Profilaktyka w walce z lednicą zbożową
Występowanie szkodnika (a także potencjalną szkodliwość) można ograniczyć przez szeroko zakrojone działania profilaktyczne. Duże znaczenie mają zabiegi agrotechniczne:
- Staranne usuwanie resztek pożniwnych - to ograniczy kryjówki, w których lednice zbożowe chowają się przed zimą;
- Stosowanie zmianowania - przerwy w uprawie zbóż zmniejszają ryzyko masowego występowania szkodnika;
- Izolacje przestrzenne pól ze zbożami - utrudnia to owadom znajdowanie nowych miejsc do żerowania;
- Niszczenie chwastów, samosiewów, a także skupisk traw - dotyczy to nie tylko pola, ale również miedz i miejsc znajdujących się w pobliżu. Cykl życia lednicy zbożowej obejmuje dwóch żywicieli - zboża i dzikie trawy. W dodatku owad może żywić się trawami, gdy cierpi na niedostatek „lepszego” pokarmu;
- Wszelkie zabiegi, które poprawiają kondycję i odporność roślin - zmniejszają straty w przypadku pojawienia się lednicy zbożowej. Należy unikać stosowania nadmiernych dawek azotu, który zwiększa podatność roślin na różnorodne uszkodzenia.
Lednica zbożowa - zwalczanie interwencyjne
Lednicę zbożową najczęściej zwalcza się przy okazji likwidacji innych gatunków żerujących na zbożach, np. mszyc zbożowych i czeremchowo-zbożowych oraz skrzypionki zbożowej. Brakuje na rynku preparatów przeznaczonych konkretnie dla tego szkodnika. Stosuje się uniwersalne. Najczęściej jest wykorzystywany Karate Zeon, zwierający lambda-cyhalotrynę. Próg zagrożenia (ekonomicznej szkodliwości) w przypadku lednicy zbożowej to 3 dorosłe osobniki na 1 m² (w czasie wzrostu zbóż) i - średnio 2 larwy na 1 m² (w fazie formowania ziarna). Oblicza się na próbce co najmniej 100 roślin (zbieranych w czterech losowych lokacjach na polu).