Tantniś krzyżowiaczek – rozpoznanie, szkodliwość i zwalczanie
Tantniś krzyżowiaczek (Plutella xylostella) jest dużym zagrożeniem w rzepaku oraz w warzywach kapustnych. Jest żarłoczny, płodny, a w dodatku szybko się rozwija. W ciągu roku mogą pojawić się 3-4 pokolenia szkodnika. Jak skutecznie zwalczać tantnisia krzyżowiaczka?
Tantniś krzyżowiaczek – charakterystyka i cykl życiowy
Tantniś krzyżowiaczek to drobny motyl o długości ok. 8mm i rozpiętości skrzydeł nie przekraczającej 18mm. Ma pstrokate, jasnobrązowe i szarobrązowe zabarwienie. Larwy to gąsienice o długości ciała dochodzącej do 14mm. Mają zieloną barwę, z ciemniejszą głową. Są ruchliwe. W obliczu zagrożenia wyginają się w kształt litery U i spadają na ziemię. W ciągu roku występują 3-4 pokolenia szkodnika (w zależności od pogody). Najczęściej gąsienice pierwszego pokolenia występują w czerwcu, drugiego w lipcu, trzeciego sierpniu, a czwartego na przełomie sierpnia i września. Najbardziej szkodliwe jest pierwsze pokolenie, gdyż żeruje na młodych roślinach. Jest to szczególnie dotkliwe w przypadku warzyw. Tantniś krzyżowiaczek zimuje w glebie w formie poczwarek w kokonach.
Szkodliwość tantnisia krzyżowiaczka – jakie szkody
powoduje? Objawy żerowania tantnisia krzyżowiaczka to dziury w liściach rzepaku lub innych roślin. Tworzy charakterystyczne okienka, które wraz ze wzrostem rośliny pękają i pojawiają się w nich otwory. Przy nasilonym występowaniu potrafi doprowadzić do ogołacania całych liści. Pod względem objawów przypomina to żer pchełek. Uszkodzenia ograniczają procesy asymilacyjne u wszystkich grup roślin, przez co słabiej się rozwijają i dają mniejszy plon. U warzyw tantniś zmniejsza wartość handlową plonu, np. główek kapusty. Oprócz wygryzania otworów zanieczyszczają liście odchodami. Gąsienice mogą także uszkadzać stożki wzrostu (np. wtedy kalafior czy brokuł nie zawiązują róż). Osłabione rośliny, z ranami, są bardziej podatne na czynniki stresotwórcze, choroby i szkodniki.
Tantniś krzyżowiaczek – zwalczanie przez szeroko zakrojoną profilaktykę
Walka z tantnisiem nie jest łatwa, dlatego optymalnym rozwiązaniem jest zapobieganie jego masowemu występowaniu na polu. W praktyce wykonuje się różne działania profilaktyczne. Zmniejszają one ryzyko nalotów motyli, ale oczywiście nie dają pełnej gwarancji ochrony przed szkodnikiem. Jednocześnie, w przypadku pojawienia się tantnisia krzyżowiaczka, ograniczają jego szkodliwość. Najważniejsze zabiegi zapobiegawcze:
Stosowanie płodozmianu – zachowanie przerw w uprawie zmniejsza ryzyko masowego występowania szkodników (w tym tantnisia krzyżowiaczka), a także chorób.
Izolacja przestrzenna od innych upraw roślin kapustowatych.
Zwalczanie chwastów należących do tej samej rodziny co rośliny uprawne (np. rzodkwi świrzepy), bo również one są żywicielami gąsienic tantnisia. Oprócz tego należy usuwać samosiewy roślin uprawnych.
Pole po zbiorach należy przekopać.
Rozsady warzyw po posadzeniu można osłaniać agrowłókniną, to utrudni szkodnikowi składanie jaj. Czasem stosuje się deszczowanie – ale to powoduje straty wody i niestety zwiększa ryzyko wystąpienia chorób grzybowych. Ta metoda ma zalety, ale także wady.
Tantniś krzyżowiaczek – zwalczanie w rzepaku i w warzywach. Jakie środki ochrony stosować?
Tantnisia krzyżowiaczka zwalcza się w momencie masowych lotów motyli i składania jaj. Stosowanie środków ochrony roślin poprzedzone jest monitoringiem i szacowaniem progów zagrożenia. Przykładowo w rzepaku jest to średnio jedna gąsienica na jednej roślinie. Próg dla warzyw to 1-5 gąsienic na 10 roślin. Najczęściej stosuje się środki zawierające lambda-cyhalotrynę. W uprawie warzyw skutecznym preparatem jest Affirm 095 SG. W poprzednim roku rozszerzono zakres jego działania o zwalczanie uciążliwych gąsienic warzyw kapustnych, w tym tantnisia krzyżowiaczka. Zawiera benzoesan emamektyny (związek z grupy makrocyklicznych laktonów). Ma wysokie normy bezpieczeństwa – jest mało toksyczny dla owadów pożytecznych (oczywiście zabiegi i tak powinno się wykonywać po oblocie pszczół). Posiada bardzo krótki, trzydniowy okres karencji.
Tantniś krzyżowiaczek „dokucza” uprawom przez cały sezon wegetacyjny. Sprzyja mu ciepła, sucha, jesienna pogoda. Niezwalczany lub zwalczany niewłaściwie może doprowadzić do ogromnych strat.
