Słodyszek rzepakowy – charakterystyka, szkodliwość i zwalczanie
Słodyszek rzepakowy (Meligethes aeneus) to jeden z najgroźniejszych szkodników rzepaku, a także innych rodziny kapustowatych. Niszczy pąki kwiatowe i zalążki owoców. Przy braku ochrony (lub niewłaściwej ochronie) może doprowadzić do niemal całkowitego zniszczenia plonu.
Słodyszek rzepakowy – wygląd i cykl życia
Słodyszek rzepakowy to chrząszcz należący do rodziny łyszczynkowatych. Ma czarne, błyszczące metalicznie ciało (z granatowym lub ciemnozielonym połyskiem) o długości do 2,5mm. Uwagę zwracają jego czułki – trzyczłonowe, zakończone grubymi, charakterystycznymi buławkami. Larwy są dłuższe od imago (postaci dorosłej), osiągają długość do 4mm. Mają barwę białą, z ciemnymi plamkami na grzbiecie i ciemną głową. Posiadają trzy pary odnóży. Jaja są białe, wydłużone, o długości do 0,5mm. Imago zimuje, kryjąc się w ściółce, m.in. na polu, w między i na skrajach lasów. Naloty rozpoczynają się, gdy temperatura powietrza wynosi ok. 10°C. Z początku słodyszek rzepakowy szuka różnorodnych roślin, które mają żółte kwiaty (np. mniszek). Gdy temperatura ustabilizuje się na poziomie powyżej 15°C przenosi się na rzepak. Przypada to na fazę przed kwitnieniem. Samice składają jaja do pąków. Larwy rozwijają się wewnątrz. Po osiągnięciu dorosłości opuszczają kwiaty i zagrzebują się w glebie. Młode chrząszcze pojawiają się w czerwcu. Pod koniec sierpnia przelatują na miejsca zimowania. Słodyszek rzepakowy rozwija jedno pokolenie w ciągu roku.
Jakie szkody powoduje słodyszek rzepakowy?
Słodyszek rzepakowy powoduje najpoważniejsze szkody w rzepaku znajdującym się w początkowej fazie zwartego pąka. Pąki są prawie w pełni zamknięte, ale pojawia się już żółta barwa płatków. Jeśli faza pąkowania wydłuża się, np. przy niesprzyjającej, chłodnej pogodzie, straty mają jeszcze większe znaczenie gospodarcze. Dorosłe chrząszcze chcą się dostać do pyłku kwiatowego i uszkadzają pąki. To najbardziej szkodliwe stadium. Uszkodzone pąki żółkną, zasychają i opadają. Pozostają jedynie szypułki kwiatowe. Miejsca uszkodzeń są bardziej narażone na infekcje. Częściej pojawiają się choroby grzybowe. Przez uszkodzenie kwiatów rzepak wytwarza mniej łuszczyn. Straty w plonowaniu mogą wynosić 50% (lub więcej). Samice słodyszka składają jaja do wnętrza pąków, ale larwy żerujące w nich, wbrew pozorom, nie dokonują znaczących zniszczeń. Po rozwinięciu się kwiatów słodyszek rzepakowy wyjada jedynie pylniki i zazwyczaj nie powoduje już uszkodzeń zalążni.
Jak chronić plantację przed słodyszkiem rzepakowym? Najważniejsze – profilaktyka
Jednym z kluczowych elementów uprawy jest stosowanie płodozmianu. Oczywiście, z cyklu zmianowania należy wyłączyć rośliny należące do tej samej rodziny co rzepak (kapustowatych). Monokultura sprzyja rozwojowi chorób i wzmożonemu występowaniu szkodników. W tym wypadku jest podobnie. Należy regularnie zwalczać zachwaszczenie, nie tylko bezpośrednio na polu, ale także na miedzach czy przydrożach. Szczególnym zagrożeniem są chwasty o żółtych kwiatach (mniszek) kwitnące wiosną, a ponadto rzodkiew świrzepa i gorczyca polna. Plantacje rzepaku należy odizolować od innych upraw kapustnych. Populację słodyszka rzepakowego ogranicza się przez przekopanie resztek pożniwnych. Ryzyko wystąpienia chorób i szkodników zmniejsza się także przez korzystanie z wysokiej jakości materiału siewnego i stosowanie zapraw nasiennych.
Bezpośrednie zwalczanie słodyszka rzepakowego. Karate Zeon i inne insektycydy
Plantacje rzepaku powinno się systematycznie monitorować. Najskuteczniejsza jest metoda żółtych naczyń, które umieszcza się 20m w głąb plantacji (liczone od brzegów pola) na wysokości wierzchołków wzrostu rzepaku. Wraz ze wzrostem roślin należy je co jakiś czas podnosić. Pojawienie się słodyszka rzepakowego w naczyniach to znak, że należy przeprowadzić lustrację na roślinach. Sprawdza się po 10 roślin w kilkunastu miejscach na polu. Jeśli w fazie zwartego pąka średnio występuje min. 1 owad, a w fazie luźnego kwiatostanu przynajmniej 3 owady, należy przeprowadzić zabieg z użyciem insektycydów. Skutecznym środkiem na słodyszka rzepakowego (i wiele innych szkodników) jest Karate Zeon. Preparat zawiera lambda-cyhalotrynę.
