Pchełka rzepakowa – rozpoznanie i zwalczanie szkodnika rzepaku
Chociaż pchełka rzepakowa (Psylliodes chrysocephala) uchodzi za niepozornego szkodnika, pośrednio może doprowadzić do dużych strat – zwłaszcza w czasie mroźnych, a jednocześnie kapryśnych zim. Osłabia rośliny i zwiększa ich podatność na niekorzystne czynniki – mróz, choroby i inne szkodniki. Jak rozpoznawać i zwalczać pchełkę rzepakową?
Pchełka rzepakowa – rozpoznanie i cykl życiowy
Pchełka rzepakowa – pomimo drobnych rozmiarów (3-4 mm) – to największy przedstawiciel rodzaju. Chrząszcz ma ciało o barwie czarnoniebieskiej lub czarnozielonej, z metalicznym połyskiem. Głowa i czułki są częściowo przebarwione na brunatno-czerwono. Larwy są brudnobiałe, o długości 6-7 mm. Na ostatnim segmencie ciała posiadają dwa drobne kolce wygięte do góry.
Samice składają jaja jesienią w podłożu, w pobliżu rzepaku. Jeden osobnik może złożyć nawet do 800 jaj. W czasie łagodnych zim mogą rozmnażać się przez cały rok. Larwy po wylęgu wspinają się na rośliny, wgryzają w ogonki liściowe i dochodzą do pędu głównego (lub liścia sercowego), gdzie spędzają zimę. Od końca kwietnia do początku czerwca opuszczają rośliny i przepoczwarczają się w glebie. Chrząszcze zapadają w letnią diapauzę (zahamowanie procesów, które można porównać do uśpienia). Jesienią pojawiają się na młodym rzepaku ozimym. Cykl powtarza się.
Szkodliwość pchełki rzepakowej – szkody bezpośrednie i pośrednie
Pchełki rzepakowe po wspięciu na rzepak szukają liści i liścieni. Wygryzają otwory w liściach. Mogą nawet doprowadzić do szkieletowania lub siateczkowania liści. Młody rzepak słabiej się rozwija i staje się bardzo podatny na infekcje. Dużo groźniejsze jest drążenie korytarzy w ogonkach liściowych i pędach. Młody rzepak w wielu przypadkach zamiera (wystarczy, że żerują na nim 2-3 larwy) – często uszkadzają go niskie temperatury. Dlatego jesienny żer jest dużo groźniejszy od wiosennego. Larwy w przemarzniętych roślinach najczęściej giną, co na szczęście w pewien sposób ogranicza ich populację w kolejnych latach. Uszkodzenia liści, ogonków i pędów to otwarta furtka dla chorób. Dodatkowo przyczyniają się do tego odchody znajdujące się wewnątrz roślin. Żerowanie pchełki rzepakowej często wiąże się z porażeniem suchą zgnilizną kapustnych.
Pchełka rzepakowa – jak jej zapobiegać?
Dobra praktyka rolnicza zmniejsza ryzyko pojawienia się pchełki rzepakowej, a w razie wystąpienia ogranicza straty. Dlatego profilaktyka jest tak ważna. Niestety nawet najlepiej zadbane pole nie daje gwarancji ochrony przed szkodnikami. Jakie działania trzeba wdrażać?
Stosowanie płodozmianu – uprawa w monokulturze zwiększa zagrożenie szkodnikami i chorobami. Ułatwia im rozwój. Jednocześnie w cyklu zmianowania nie można wprowadzać innych roślin należących do rodziny kapustowatych.
Izolacja przestrzenna – rzepak należy uprawia w możliwie jak największym oddaleniu od innych przedstawicielu rodziny kapustnych.
Zwalczanie chwastów – w szczególności dotyczy to roślin niepożądanych należących do tej samej rodziny.
Zaprawianie nasion – materiał siewny zaleca się zaprawiać środkami owadobójczymi.
Bezpośrednie zwalczanie pchełki rzepakowej
Aby uchronić rzepak przed pchełką rzepakową lustracje należy prowadzić już od wschodów (BBCH 1/10). Trzeba przeprowadzić monitoring w 10-15 miejscach na plantacji. W każdym punkcie poszukuje się szkodników na 1 m bieżącym rzędu. Jeśli średnio wychodzi 3 chrząszcze na 1 m.b. lub 1-2 larwy na roślinę, to sygnał, aby przeprowadzić zabieg ochronny z użyciem insektycydów. Jednym z najskuteczniejszych preparatów na pchełkę rzepakową jest Karate Zeon. Zawiera lambda-cyhalotrynę, substancję aktywnie czynną z grupy pyretroidów. Zaleca się go stosować w okresie od fazy liścia właściwego do czterech liści. Zabiegi z użyciem insektycydów optymalnie wykonuje się rano lub wieczorem, w czasie bezdeszczowej, bezwietrznej pogody. Należy stosować się do zasad BHP.
Bezpośrednie zwalczanie pchełki rzepakowej
Aby uchronić rzepak przed pchełką rzepakową lustracje należy prowadzić już od wschodów (BBCH 1/10). Trzeba przeprowadzić monitoring w 10-15 miejscach na plantacji. W każdym punkcie poszukuje się szkodników na 1 m bieżącym rzędu. Jeśli średnio wychodzi 3 chrząszcze na 1 m.b. lub 1-2 larwy na roślinę, to sygnał, aby przeprowadzić zabieg ochronny z użyciem insektycydów. Jednym z najskuteczniejszych preparatów na pchełkę rzepakową jest Karate Zeon. Zawiera lambda-cyhalotrynę, substancję aktywnie czynną z grupy pyretroidów. Zaleca się go stosować w okresie od fazy liścia właściwego do czterech liści. Zabiegi z użyciem insektycydów optymalnie wykonuje się rano lub wieczorem, w czasie bezdeszczowej, bezwietrznej pogody. Należy stosować się do zasad BHP.
Pchełki rzepakowe nie powodują bezpośrednich strat w plonie, ale mogą mieć znaczenie ekonomicznie. To właśnie od nich zaczyna się wiele problemów w rzepaku.
