Parch srebrzysty ziemniaka – objawy choroby, szkodliwość i zapobieganie
Parch srebrzysty ziemniaka to choroba grzybowa, powodująca uszkodzenia skórki bulw i ich odwodnienie, osłabia kiełkowanie sadzeniaków i wzrost młodych roślin. Zmiany są na tyle charakterystyczne, że można łatwo je rozpoznać gołym okiem. Z patogenem walczy się głównie profilaktycznie. Co więcej trzeba o nim wiedzieć? Jakie jeszcze szkody powoduje parch?
Parch srebrzysty ziemniaka – garść podstawowych informacji
Parch srebrzysty ziemniaka to choroba wywoływana przez grzyb Helminthosporium solani. W uprawach jest znany od XIX wieku. Pierwsze doniesienia o jego występowaniu pochodzą z Moskwy, z 1871 roku. W kolejnych dekadach pojawił się w krajach Europy Środkowej i Zachodniej. W Polsce wykryto go dopiero w 1992 roku. Na rozprzestrzenianie się choroby wpływa niewielka ilość dostępnych fungicydów pozwalających na jej zwalczanie. Nie bez znaczenia jest także fakt, że H. Solani nabył odporność na substancję aktywną – tiabendazol.
W ostatnich latach występowanie parcha srebrzystego ziemniaka nasiliło się i prawdopodobnie ta tendencja utrzyma się w przyszłości. Wpływ na nią ma wyraźny trend konsumpcyjny – wzrost spożycia ziemniaków przetwarzanych. Te z kolei muszą być przechowywane w pomieszczeniach o wysokiej temperaturze i dużej wilgotności względnej, co przyczynia się do namnażania grzyba. Natomiast trend zakupu ziemniaków umytych sprawia, że objawy parcha srebrzystego są dobrze widoczne.
Parch srebrzysty ziemniaka – objawy porażenia na bulwach
Występowanie parcha srebrzystego ziemniaka jest łatwe do zauważenia, a tym samym rozpoznania gołym okiem. Niekorzystne zmiany nasilają się głównie w czasie przechowywania bulw.
Na skórce bulw tworzą się nieregularne, okrągłe lub owalne plamy o barwie beżowej lub jasnobrunatnej. Drobne plamy mogą się zlewać i łączyć w większe.
Z czasem następują drobne deformacje, tkanka w miejscach plam rozwarstwia się. Powstające szczeliny wypełniają się powietrzem i nabierają srebrzystego zabarwienia.
Końce stolonów mogą przybierać zielonkawo-oliwkowy kolor.
U odmian o skórce czerwonej odnotowuje się utratę pigmentu.
Przy silnym porażeniu może wystąpić łuszczenie się skórki. Jeśli mocno zainfekowane bulwy są przechowywane w warunkach wysokiej wilgotności, na plamach może pojawić się dodatkowo brunatno-czarny nalot.
Z czasem bulwy kurczą się na skutek odwodnienia.
Parch srebrzysty ziemniaka bywa mylony z antraknozą ziemniaka. W ostatnim przypadku brzegi nekroz są słabo oddzielone od zdrowej tkanki.
Szkodliwość parcha srebrzystego ziemniaka
Szkodliwość parcha srebrzystego ziemniaka w przypadku materiału sadzeniowego osłabia kiełkowanie i hamuje początkowy wzrost roślin. Namnażanie patogenu prowadzi do zwiększenia przepuszczalności skórki, co powoduje utratę wody (a więc i masy), a także obniżenie jakości bulw.
Bulwy wyglądają nieestetycznie, co zmniejsza ich wartość konsumpcyjną. Porażenie chorobą jednocześnie zwiększa podatność ziemniaka na inne niekorzystne czynniki.
Parch srebrzysty ziemniaka zapobieganie
Do infekcji dochodzi w podłożu, a głównym źródłem porażenia patogenem są sadzeniaki. Na razie inne rośliny żywicielskie, poza ziemniakiem, nie są znane. Przeżywalność grzyba w podłożu nie jest długa (rok). Chorobie można przeciwdziałać przez szeroko zakrojoną profilaktykę.
Płodozmian to jeden z najważniejszych elementów, które ograniczają szkody powodowane przez parch srebrzysty ziemniaka. Zaleca się, aby ziemniaki były sadzone na tym samym polu po minimum dwóch, a najlepiej po czterech latach przerwy.
Optymalny termin i gęstość sadzenia – zbyt gęste sadzenie, jak i opóźnienie jego wykonania, zwiększa ryzyko wystąpienia choroby. Podobnie wygląda sytuacja z opóźnianiem zbioru.
Używanie zdrowego materiału sadzeniowego pochodzącego od rzetelnego producenta. Niestety, do zainfekowania parchem srebrzystym ziemniaka wystarczy niewielkie, pięcioprocentowe porażenie skórki bulwy.
Sadzenie odmian o dużej odporności na parch srebrzysty ziemniaka (np. Vivana, Madaleine, Ignacy).
Opryski pasowe gleby, np. preparatami zawierającymi azoksystrobinę.
Zaprawianie sadzeniaków (np. środkami z fluksapyroksadem).
Bulwy należy przechowywać w temp 3-5ºC przy wilgotności względnej powietrza nie przekraczającej 90%.
Parch srebrzysty ziemniaka to jedna z chorób przechowalniczych, które są łatwe do rozpoznania, ale trudne do zwalczenia.
