Antraknoza ziemniaka

Antraknoza ziemniaka - rozpoznawanie, szkodliwość i zwalczanie

Antraknoza ziemniaka może nie jest chorobą pierwszej kategorii pod względem szkodliwości tak jak zaraza ziemniaczana czy alternarioza, ale w pewnych warunkach również powoduje duże straty. Jej znaczenie rośnie, głównie na skutek wzrostu atrakcyjności konsumenckiej ziemniaków mytych i pakowanych. Symptomy występują zarówno na podziemnych jak i nadziemnych organach. Jak zwalczać antraknozę ziemniaka?

Antraknoza ziemniaka - objawy

Antraknoza ziemniaka zalicza się do chorób, których znaczenie w Polsce rośnie. Występuje powszechnie we wszystkich rejonach. Objawy są widoczne na bulwach, stolonach, łodygach i liściach. Zazwyczaj pierwsze symptomy pojawiają się w fazie kwitnienia:

• Najpierw dochodzi do żółknięcia, zwijania, więdnięcia i zasychania liści. Zmiany rozpoczynają się od liści wierzchołkowych i stopniowo „przechodzą” do tych położonych w niższych partiach roślin.
• Łodygi po zaschnięciu długo zachowują naturalną barwę; zazwyczaj dopiero pod koniec okresu wegetacji brązowieją i zasychają.
• Na poszczególnych organach często dochodzi do łuszczenia skórki.
• Stolony są pokryte mikrosklerocjami i nie odrywają się od bulwy. Zazwyczaj pozostają 4-5 cm fragmenty. To cecha charakterystyczna antraknozy ziemniaka., która pozwala odróżnić ją od innych chorób grzybowych.
• Symptomy na bulwach w początkowej fazie porażenia są mylone z innymi chorobami, np. rizoktoniozą. Na bulwach występują nieregularne przebarwienia brunatne do szarych. Już na etapie przechowywania zabarwienie może być srebrzyste, przez co antraknoza ziemniaka jest podobna do parcha srebrzystego. Różnice jednak istnieją: przy występowaniu antraknozy plamy nie są widocznie obrysowane, a rozmyte - bez wyraźnych granic.
• Na wszystkich porażonych organach występują czarne, punktowe sklerocja.

Antraknoza ziemniaka - cykl życia i szkodliwość patogenu

Antraknoza ziemniaka jest wywoływana przez grzyb Colletotrichum coccodes. Głównym źródłem infekcji jest podłoże, ponadto rozprzestrzenia się wraz z porażonymi sadzeniakami, a później już w trakcie przechowywania - z chorych bulw na zdrowe. Zarodniki konidialne przenoszą się również w czasie deszczu i podczas nawadniania. Chorobie sprzyjają wysokie temperatury (optymalnie 25-32ºC) i duża wilgotność powietrza. Do częstszych infekcji dochodzi na polach, gdzie podłoże jest słabo przepuszczalne i nadmiernie ciężkie (gleby gliniaste).

Antraknoza ziemniaka obniża wysokość plonów, ale także ich jakość. Obniża procesy asymilacyjne, a porażenie skórki w czasie przechowywania ma wpływ na wagę bulw. Szacuje się, że 60% porażonej powierzchni skórki u ziemniaków przechowywanych przez 18 tygodni zmniejsza wagę o 10%. Ponadto porażone bulwy tracą turgor, stają się pomarszczone i gumowate. Antraknoza osłabia plantacje ziemniaków i tym samym zwiększa ich podatność na inne czynniki stresotwórcze, np. inne choroby, suszę czy szkodniki.

Antraknoza ziemniaka - zwalczanie oraz szeroko zakrojona profilaktyka

Najlepszym sposobem na ochronę plantacji ziemniaka jest zapobieganie chorobom, w tym antraknozie. Poniższe działania ograniczają ryzyko porażenia patogenu lub łagodzą przebieg choroby (tzn. zmniejszają potencjalne straty):

• Wykorzystywanie zdrowego, kwalifikowanego materiału sadzeniowego. Zakup u producentów to większa szansa na wysoki plon, a mniejsze ryzyko występowania problemów.
• Stosowanie płodozmianu: zaleca się przerwy w uprawie ziemniaka na danych polach przynajmniej co 3-4 lata. To jednocześnie jeden ze sposobów na walkę ze szkodnikami i ograniczenie niekorzystnego zjawiska „zmęczenia gleby”.
• Stosowanie jako przedplonu nawozów zielonych i roślin fitosanitarnych.
• Zrównoważone nawożenie. Chorobie sprzyja m.in. niedobór azotu.
• Likwidacja zachwaszczenia i unikanie nadmiernego zagęszczenia ziemniaków.
• Orka zimowa.
• Wysuszenie skórki bulw przeznaczonych do przechowywania i odpowiednie warunki przechowywania. Usuwanie bulw ze śladami choroby.

Na rynku brakuje środków ochrony roślin, które są zarejestrowane konkretnie do zwalczania antraknozy u ziemniaka. Z chemicznych metod znaczenie ma desykacja naci ziemniaka oraz zaprawianie bulw preparatem przeciw rizoktoniozie (co szkodzi także sklerocjom  Colletotrichum coccodes).