Alternarioza ziemniaka

Alternarioza ziemniaka, zwana potocznie „suchą zarazą”, to zespół chorób powodowanych przez anaformiczne formy grzyba Lewia sp.: Alternaria solani i Alternaria alternata. Są to odpowiednio: sucha plamistość liści oraz brunatna plamistość liści. Grzybnia patogenów wywołujących te schorzenia zimuje w glebie na resztkach pozbiorczych oraz w porażonych bulwach. Źródłem infekcji są zarodniki konidialne, które kiełkując, przerastają bezpośrednio przez kutikulę liści lub przez zranienia w skórce bulw. Choroba poraża rośliny w fazie kwitnienia i tuberyzacji bulw. Pojawianiu się alternariozy sprzyjają przede wszystkim: rosnąca popularność uprawy odmian bardzo wczesnych i wczesnych, szczególnie pod osłonami, a także coraz cieplejsze zimy, dzięki którym grzyby łatwiej wytrzymują do następnego sezonu wegetacyjnego. Kolejnym czynnikiem powodującym nasilenie pojawiania się patogenów w uprawach jest spadek liczby substancji aktywnych, dopuszczonych w uprawie ziemniaka, stosowanych dotychczas m.in. w zwalczaniu zarazy ziemniaczanej.

Alternarioza ziemniaka powszechnie występuje we wszystkich rejonach uprawy ziemniaka w Polsce. Jej pojawienie się skutkuje nie tylko uszkodzeniem łodyg i liści, ale też pogorszeniem jakości bulw. Straty w plonie mogą sięgać do 45%.

Alternarioza ziemniaka – objawy

Objawy na częściach naziemnych, jakie daje alternarioza ziemniaka, zależą od gatunku grzyba. Porażenie przez Alternaria solani objawia się na najstarszych, dolnych liściach w formie brunatnych plam o średnicy od 5 do 20 mm, na których w miarę rozwoju zaczynają się pojawiać koncentryczne pierścienie. Tkanka liści w miejscu porażenia z czasem może się wykruszać. Na otaczających tkankach pojawia się chloroza będąca efektem działania fitotoksyn produkowanych przez grzyba.

Z kolei objawy, jakie powoduje A. alternata to nieregularnie rozmieszczone na całej powierzchni blaszek liściowych drobne plamy, z rzadko kiedy widocznymi pierścieniami. Mają one od 2 do 5 mm średnicy i można je zaobserwować już w okresie kwitnienia.

Pojawienie się pierwszych objawów choroby można zaobserwować średnio po około dwóch miesiącach (od 50 do 75 dni) od posadzenia, najczęściej w drugiej i trzeciej dekadzie czerwca, przy czym alternarioza ziemniaka powodowana przez A. alternata pojawia się około 2-3 tygodni później niż ta, którą wywołują A. solani. Uważa się, że wcześniejsze wystąpienie objawów może być maskowane przez zabiegi ochrony roślin.

Na porażonych bulwach alternarioza ziemniaka objawia się w formie wgłębionych brunatno-sinych plam, pod którymi miąższ jest twardy, zabarwiony na brunatno i wyraźnie oddzielony od zdrowej części miąższu.

Alternarioza ziemniaka – zapobieganie

Alternarioza ziemniaka może zostać ograniczona odpowiednimi zabiegami agrotechnicznymi. Zalicza się tutaj przede wszystkim płodozmian zakładający 3-4-letnie przerwy w uprawie ziemniaków na tym samym polu. Zalecane jest stosowanie zdrowych i certyfikowanych sadzeniaków odmian mało podatnych i ich sadzenie w terminach uwzględniających lokalne warunki klimatyczne. Tam, gdzie pojawiała się alternarioza ziemniaka, trzeba unikać sadzenia odmian wrażliwych. W nawożeniu ważne jest dokładne dostosowanie dawek azotu do potrzeb odmiany i lekkie zwiększenie dawek potasu, który poprawia odporność roślin. Z kolei zbioru bulw trzeba dokonać w fazie ich dojrzałości technologicznej.

By alternarioza ziemniaka nie stanowiła problemu, ważne jest też pozbawienie jej bazy pokarmowej, czyli niszczenie wszystkich resztek pożniwnych oraz samosiewów ziemniaka. W przeszłości zazwyczaj palono te resztki, obecnie jednak zaleca się zastosowanie orki wspomaganej użyciem mikroorganizmów do rozkładu resztek roślinnych.

Alternarioza ziemniaka – zwalczanie

Alternarioza ziemniaka może być z powodzeniem zwalczana środkami chemicznymi, jednak trzeba zwracać szczególną uwagę na plantację, by nie przeoczyć pierwszych objawów, które daje się zaobserwować w fazach od BBCH 31-32 do BBCH 51-65. Wykonanie zabiegu jest konieczne już wtedy, kiedy porażone zostało 10% analizowanych roślin. Do zwalczania można wykorzystać środki zawierające takie składniki aktywne, jak: azoksystrobina oraz mieszanina mandipropamidu z difenokonazolem.