Śnieć cuchnąca pszenicy

Śnieć cuchnąca pszenicy to choroba odnasienna, wywoływana przez grzyba Tilletia tritici (inaczej Tilletia caries). Gatunek ten może bytować w glebie, jednak przede wszystkim rozwija się we wnętrzu wzrastających roślin, gdzie swoją obecność uwidacznia w okresie dojrzewania. Porażone chorobą zboża są niższe od zdrowych o około 30%. Kłosy mają barwę niebieskozieloną, są krótsze od niezainfekowanych i w przeciwieństwie do nich – rozpierzchłe i wzniesione. Plewy i plewki się rozchylają i widać w nich formujące „torebki sieciowe”. Porażone ziarna, które są najpierw maziste, a następnie twardnieją, stają się lekkie i wypełnione brunatną masą zarodników, powstałych z grzybni, która przerosła zarodki i je zniszczyła. Ponadto grzyb wytwarza związek chemiczny: trójmetyloaminę o charakterystycznym, rybim zapachu, który jest mykotoksyną, mogącą wywoływać u zwierząt karmionych porażonym ziarnem spadek masy ciała, a nawet doprowadzić je do śmierci. Innym gatunkiem, wywołującym podobne objawy chorobowe u pszenicy, jest blisko spokrewniony: Tilletia laevis (syn. T. foetida). Wywołuje on śnieć gładką pszenicy. Różnice pomiędzy tymi grzybami najłatwiej jest określić na drodze badania mikroskopowego. Śnieć cuchnąca pszenicy bywa też mylona ze śniecią karłowatą pszenicy, której objawem jest niższa wysokość porażonych roślin. W czasie wegetacji objawy śnieci można też pomylić ze skarleniami pochodzenia wirusowego.

Jakie gatunki zbóż atakuje Śnieć cuchnąca pszenicy?

Śnieć cuchnąca pszenicy atakuje głównie pszenicę ozimą i jarą, choć można ją znaleźć również na jęczmieniu, życie, pszenżycie oraz niektórych trawach dzikich i uprawnych. Źródłem infekcji są zarodniki, które na zdrowe nasiona dostają się z porażonych roślin w czasie młocki. Osadzają się one przede wszystkim w bruździe i na bródce. To ich liczba decyduje o późniejszym nasileniu choroby. Śnieć cuchnąca pszenicy najsilniej atakuje w niskich i umiarkowanych temperaturach (5-10°C) i przy wilgotności 40-50% pełnej pojemności wodnej, w czasie kiełkowania wysianych nasion. Zarodniki mogą jednak kiełkować w dużo szerszym zakresie temperatur (od 0 do 30°C). Innym czynnikiem mającym wpływ na kiełkowanie zarodników jest wilgotność gleby. Rozwój choroby jest hamowany przy wilgotności poniżej 20–30% oraz powyżej 80%. Rozwojowi śnieci sprzyja prowadzenie upraw w monokulturze.

Śnieć cuchnąca pszenicy – zapobieganie

Kluczowe w ograniczaniu występowania śnieci cuchnącej pszenicy jest używanie kwalifikowanego materiału siewnego pochodzącego ze sprawdzonego źródła. Najlepiej, by ziarno na siew było już zaprawione przez producenta. Rozwiązanie to pozwoli ograniczyć rozwój nie tylko tej, ale również innych chorób grzybowych. Istotne znaczenie ma też właściwa agrotechnika. W pierwszej kolejności trzeba znać historię pola i występujących na nim w przeszłości chorób. By uniknąć wydłużonego kiełkowania spowodowanego niskimi temperaturami, siew pszenicy ozimej nie może być opóźniony, zaś jarej zbyt wczesny. W przypadku tej choroby wysiew musi być przeprowadzony płytko. Trzeba też stosować odmiany odporne na śnieć cuchnącą pszenicy. Ograniczeniu rozwoju grzyba sprzyja też stosowanie preparatów przyspieszających rozkład resztek pożniwnych, szczególnie tych z pożytecznymi bakteriami, które mogą ponadto bezpośrednio hamować rozwój grzybów.

Jak zwalczać śnieć cuchnącą pszenicy?

Śnieć cuchnąca pszenicy to choroba, która była najbardziej rozpowszechniona wśród odmian atakujących pszenicę. Dopiero powszechne wprowadzenie zaprawiania nasion pozwoliło ograniczyć rozpowszechnienie grzyba. To właśnie zaprawy nasienne stanowią podstawę do zwalczania tej choroby. Przeciwko niej stosuje się kilka substancji aktywnych, takich jak: difenokonazol (triazol), fludioksonil (fenylopirol), tebukonazol (kanazol-triazol), fludioksonil (fenylopirol), sedaksan (karboksyamid), tritikonazol (triazol). Substancje te zazwyczaj łączone są ze sobą w jednym preparacie po dwie lub trzy, dzięki czemu poszerza się spektrum jego działania i ogranicza możliwość pojawienia się oporności na któryś z wyżej wymienionych związków chemicznych.

Obecnie na rynku nie na fungicydów pozwalających na zwalczanie śnieci cuchnącej pszenicy, dlatego bardzo ważna jest profilaktyka.

Polecane środki ochrony roślin