Szara pleśń w rzepaku

Sprawcą szarej pleśni w rzepaku jest grzyb Botrytis cinerea, który jako gatunek polifagiczny atakuje liczne odmiany roślin uprawnych. Rozwojowi choroby sprzyja wysoka wilgotność powietrza (około 90%) przy optymalnych temperaturach: 10-18°C. Ryzyko porażenia roślin zwiększają uszkodzenia tkanek okrywających wywołane przez przymrozki, mróz, grad, suszę czy szkodniki, a nawet przez sprzęt polowy oraz rozsiewane nawozy sztuczne. Rezerwuarem szarej pleśni na polu są porażone resztki pożniwne, a ponadto samosiewy, chwasty i ich nasiona, opadłe płatki kwiatów oraz gleba, w której znajdują się sklerocja. Rozwojowi choroby sprzyja ponadto duży udział rzepaku w płodozmianie, pozostawione resztki pożniwne, a także źle przygotowany, zainfekowany materiał siewny. Nadmierne nawożenie azotem, powodujące wybujały wzrost roślin, niedobór światła oraz zbyt duże zagęszczenie łanu, również sprzyja rozwojowi grzyba. Choroba rozpowszechnia się przez zarodniki konidialne, które kiełkują w kroplach wody lub rosy i przenikają do wnętrza tkanek roślin przez kutikulę lub rany. W korzystnych warunkach pogodowych szara pleśń w rzepaku infekuje roślinę w czasie kilku godzin. Czas inkubacji patogenu to kilka do kilkunastu dni. Straty, jakie choroba może wywołać na plantacjach rzepaku, to nawet 50%, szczególnie w ciepłych latach o wysokiej wilgotności.

Szara pleśń w rzepaku – objawy

Patogen poraża wszystkie nadziemne części roślin w czasie całego sezonu wegetacyjnego. Szara pleśń w rzepaku objawia się na zainfekowanych roślinach na pędach, liściach, pąkach kwiatowych i łuszczynach w formie nieregularnych, wodnistych plam sinozielonej barwy. Na ich powierzchni widoczne są szare, szarobrązowe strzępki grzybni w formie nalotu z trzonkami i zarodnikami. Zaatakowane przez grzyba liście oraz łodygi staja się szarobrunatne i stopniowo gniją. W przypadku silnej infekcji dochodzi do przełamania łodyg i obumarcia całych roślin. Nasiona w porażonych łuszczynach są zdrobniałe, niedojrzałe i łatwo osypują się w czasie silnego porażenia, kiedy łuszczyny przedwcześnie zasychają i pękają. Objawy, jakie choroba powoduje na łodygach, mało wprawne oko może pomylić z suchą zgnilizną kapustnych lub zgnilizną twardzikową, zaś objawy na liściach mogą zostać pomylone z mączniakiem rzekomym.

Szara pleśń w rzepaku – zapobieganie

Tak, jak w przypadku innych chorób grzybowych, również tutaj podstawą zapobiegania rozwojowi choroby jest odpowiednia agrotechnika. Zaliczyć tutaj można przede wszystkim izolację przestrzenną i czasową upraw rzepaku, opartą na płodozmianie, w którym rzepak jest uprawiany w dużych interwałach czasowych. Ważna jest także izolacja pól. Należy ponadto pozbywać się resztek pożniwnych przez głęboką orkę, wspomaganą stosowaniem preparatów do rozkładu resztek pożniwnych z pożytecznymi bakteriami, które zazwyczaj dodatkowo ograniczają rozwój grzyba.

Kolejnym działaniem prewencyjnym jest wysiew odmian odpornych lub tolerancyjnych na porażenie przez Botrytis cinerea.

Szara pleśń w rzepaku – zwalczanie

By ustalić terminy, w jakich Szara pleśń w rzepaku powinna być zwalczana, trzeba dokonać lustracji plantacji celem określenia progu szkodliwości. Jesienią przegląd przeprowadza się, kiedy rzepak znajduje się fazie 2-8 liści, na wiosnę – w fazie formowania łodygi. Kolejna lustracja przypada na fazę kwitnienia, od jego początku, aż do uformowania się pierwszych łuszczyn. Żeby określić próg szkodliwości, analizuje się losowo w 4-6 punktach pola po 25 roślin, ogółem od 100 do 150 – w zależności od wielkości pola – i ocenia odsetek roślin z pierwszymi objawami danej choroby.

Szara pleśń w rzepaku powinna być zwalczana jesienią, kiedy po lustracji stwierdza się porażenie 20-30% liści z objawami porażenia. Zabieg ten wykonuje się preparatem triazolowym, który pełni jednocześnie funkcję regulatora wzrostu, co pozwoli skrócić rzepak, lepiej przygotowując go tym samym do zimy. Po lustracji wiosennej próg szkodliwości to 15-20% porażonych liści, zaś w fazie kwitnienia rząd wielkości wynosi 10-15% porażonych liści lub łodyg. W tych terminach wykonuje się zabieg fungicydem. Zwalczanie szarej pleśni w rzepaku prowadzi się z użyciem środków stosowanych do zwalczania innych chorób rzepaku. Zalecane preparaty zawierają substancje czynne z grupy triazoli lub strobiluryn, ewentualnie mieszankę tych dwóch grup związków chemicznych.