Rdza kukurydzy - rozpoznawanie i zwalczanie
Rdza kukurydzy to choroba grzybowa powodowana przez Puccinia sorghi. Prowadzi do powstawania plam na liściach i zaburzenia procesów asymilacyjnych. Pośrednio powoduje zmniejszenie wysokości plonu, u kukurydzy na kiszonkę obniża także jego jakość. Jak rozpoznawać rdzę kukurydzy i zapobiegać jej występowaniu?
Rozpoznawanie rdzy kukurydzy
Symptomy porażania patogenem odpowiadającym za rdzę kukurydzy są łatwo rozpoznawalne. Najbardziej charakterystyczne są podłużne, poduszkowate „grudki” występujące na liściach. Często występują w grupach obok siebie, czasem zlewają się tworząc większe przebarwienia. Mają barwę miedzianą lub brązową (rdzawą), z reguły na obrzeżach występują jaśniejsze przebarwienia. To uredinia (rodzaj zarodnika konidialnego). Średnio osiągają długość 1-3 mm.
Występują po obu stronach blaszki liściowej kukurydzy, jednak na spodniej stronie są zazwyczaj bardziej nasilone. Jesienią na liściach pojawiają się inne owocniki - telia. Są ciemniejsze - ciemnobrązowe lub czarne. To forma przetrwalnikowa zarodników. Rdza kukurydzy - szkodliwość:
- Zmiany na liściach powodują zamieranie tkanek przez co procesy asymilacyjne są zaburzone. To osłabia wzrost i rozwój kukurydzy, zazwyczaj jednak nie ma dużego wpływu na plonowanie.
- Rdza kukurydzy przy dużym nasileniu prowadzi do zamierania całych liści. W takim wypadku odnotowuje się słabsze zaziarnienie kolb. Dochodzi do przedwczesnego dojrzewania kolb i zamierania roślin. Ziarno i kiszonka są mniej wartościowe.
Pierwsze objawy rdzy kukurydzy można zaobserwować od czerwca. Symptomy najmocniej ujawniają się trochę później - w lipcu i sierpniu.
Rdza kukurydzy - co ją powoduje? Jakie są warunki sprzyjające?
Rdza kukurydzy jest powodowana przez Puccinia sorghi, grzyb pasożytujący także na sorgo i szczawiku. Korzystne warunki do rozwoju infekcji to ciepło (18-20ºC) i wysoka wilgotność powietrza (95%). Patogen zimuje w formie teliospor na resztkach pozbiorowych. Źródłami infekcji są również porażona gleba oraz zarodniki znajdujące się na żywicielu pośrednim - szczawiku. Zarodniki mogą być przenoszone na duże odległości z wiatrem i wodą.
Najlepsze warunki do rozprzestrzeniania się rdzy kukurydzy panują w cieplejszych, południowych rejonach Polski.
Rdza kukurydzy - zwalczanie poprzez zabiegi profilaktyczne
Z rdzą kukurydzy, a także innymi chorobami grzybowymi walczy się przez różnorodne działania profilaktyczne. Duże znaczenie ma płodozmian. Zachowanie 4-letnich przerw w uprawie kukurydzy na tym samym stanowisku ogranicza rozprzestrzenianie się patogenów (jak również szkodników typowych dla kukurydzy). Należy unikać nadmiernego zagęszczenia, dostosowuje się je do wymagań konkretnych odmian kukurydzy oraz warunków glebowych. Zbyt gęsta uprawa ułatwia patogenom rozprzestrzenianie się, a dodatkowo na nadziemnych organach dłużej utrzymuje się wilgoć. Należy regularnie zwalczać chwasty, zwłaszcza należące do rodziny szczawikowatych. Po zbiorze kukurydzy należy wykonać głęboką orkę (przyspieszenie mineralizacji resztek).
Choroby grzybowe kukurydzy można ograniczyć przez zaprawianie nasion. Mniejsze ryzyko wystąpienia rdzy kukurydzy występuje przy wyborze odmian mało podatnych. Ogranicza się je także przez racjonalne, zrównoważone nawożenie. Nadmierne stosowanie nawozów, np. azotowych ułatwia infekcje - przez ciągły wzrost ściany komórkowe stają się słabsze. Z kolei niedostatek nawozów ogranicza plon, powoduje wystąpienie chorób fizjologicznych i osłabienie kukurydzy. Zaleca się wybieranie nasion kwalifikowanych pochodzących od producentów. Mają wyższą zdolność kiełkowania i są wolne od patogenów. Czynnik zmniejszający zagrożenie chorobami, w tym rdzą kukurydzy, to izolacja przestrzenna plantacji kukurydzy od innych upraw tego gatunku, a także pól z sorgo. Niestety w tym wypadku nie zawsze ma się wpływ na to, a spełnienie warunku może być niemożliwe.
W uprawie kukurydzy warto stosować biostymulatory, np. Quantis. Preparat wzmacnia rośliny i ogranicza podatność roślin na stres fizjologiczny, np. spowodowany suszą. To jednocześnie pośrednio wpływa na mniejsze zagrożenie innymi czynnikami zewnętrznymi, w chorobami grzybowymi. Stosowanie fungicydów interwencyjnych w uprawie kukurydzy nie jest powszechne.