Zgorzel liści sercowych buraka - jak rozpoznawać i zwalczać?
Zgorzel liści sercowych buraka to choroba nieinfekcyjna - fizjologiczna. Nie jest powodowana przez patogeny, lecz wywołuje ją niedobór mikroelementu, boru. Przez to nazywana jest „niedożywieniem buraka cukrowego”. Zmiany są odwracalne, o ile rozpozna się ją na podstawie pierwszych objawów, po czym nastąpi szybka reakcja z naszej strony. Najskuteczniejsza w tym przypadku jest profilaktyka. Choroba może obniżyć plonowanie nawet o połowę, dlatego warto nie lekceważyć zagrożenia. Jakie są charakterystyczne symptomy?
Zgorzel liści sercowych buraka - kiedy zachodzi zwiększone ryzyko wystąpienia choroby?
Zgorzel liści sercowych buraka występuje, gdy roślinom brakuje boru (B). Powody mogą być różne. Oczywiście pierwszy wniosek to po prostu zbyt niska zawartość mikroelementu w podłożu (lub form przyswajalnych). To problem zdecydowanej większości gleb w Polsce, gdyż bor jest uznawany za pierwiastek deficytowy. Zazwyczaj niższe zawartości cechują gleby lekkie, a także zasadowe. W tym drugim przypadku problemem jest wysoka zawartość wapnia, która utrudnia pobieranie potrzebnego mikroelementu. Jednocześnie gleby zasadowe są optymalne do uprawy buraka cukrowego. Nie obniża się więc pH, aby zwiększyć pobieralność niektórych pierwiastków (bor jest łatwiej przyswajalny w glebach lekko kwaśnych). Problem z borem należy rozwiązać w inny sposób (o tym poniżej). Chorobie sprzyja również susza.
Zgorzel liści sercowych buraka - objawy
Początkowym objawem zgorzeli liści sercowych buraka jest deformacja najmłodszych liści. Liście odbiegają od normy - są kędzierzawe i pofałdowane. Ogonek i nerw główny zwijają się do środka. Na liściach występują pęknięcia i rozdarcia. Szybko dochodzi do ich więdnięcia, brunatnienia i obumierania. Choroba fizjologiczna postępuje i wkrótce symptomy występują również na starszych blaszkach liściowych.
W rezultacie zgorzel liści sercowych buraka powoduje poważne zaburzenia asymilacji. Roślina nie ma warunków do prawidłowego rozwoju, przez co proces ten, wraz ze wzrostem, zostają zahamowane. Buraki stają się wtedy karłowate, a na nich tworzą się niewielkie zgrubienia korzeniowe. Szacuje się, że znaczny niedobór boru może spowodować zmniejszenie plonowania nawet o połowę.
Symptomy niedożywienia buraka są widoczne również w części podziemnej rośliny. Dochodzi do uszkodzenia wiązek przewodzących, które brązowieją. Zgorzel liści sercowych buraka otwiera furtkę dla patogenów inwazyjnych, m.in. tych odpowiadających za suchą zgniliznę. Dlatego częstym następstwem choroby fizjologicznej jest występowanie na korzeniach szarych plam, głębokich spękań i jam w środku. Korzenie nie nadają się do przechowywania.
Choroba dotyka buraki cukrowe i pastewne.
Zgorzel liści sercowych buraka - zwalczanie
Zgorzel liści sercowych buraka bardzo dobrze pokazuje w praktyce ogólną zasadę dotyczącą roślin: „rozwój rośliny jest zahamowany przez czynnik, którego brakuje najbardziej”. W tym wypadku jest to niedostateczne pobieranie boru. Profilaktyczne działania zapobiegawcze to zrównoważone nawożenie, unikanie przewapnowania gleby (czyli stosowania nadmiernych dawek nawozów wapniowych), jak również wzbogacanie podłoża w próchnicę, m.in. przez stosowanie nawozów organicznych i uprawę roślin na nawóz zielony. Oprócz tego dobrym przedplonem dla buraka cukrowego jest pszenica i jęczmień.
Bor w uprawie buraków cukrowych powinien być wprowadzany do gleby w nawożeniu podstawowym, które wykonuje się wiosną. Stosuje się m.in. nawozy z borem w postaci pentaboranu sodu. Czasem jest wzmocniony sorbitolem, alkoholem cukrowym, który poprawia mobilność pierwiastka (szybszy transport wewnątrz rośliny).
Oprócz tego plantację buraków warto wzmocnić (profilaktycznie lub przy wystąpieniu objawów zgorzeli liści sercowych) poprzez nawożenie dolistne borem. Na rynku dostępne są różnorodne nawozy, które zawierają m.in. oktaboran sodu i boranu wapnia. Pierwszy zabieg zaleca się wykonywać w fazie 6 liści buraka (BBCH 16), kolejny w odstępie 10-14 dni. Zdarza się, że bor trzeba aplikować dolistnie po raz trzeci.
Burak cukrowy ma największe potrzeby pokarmowe względem boru wśród powszechnych roślin uprawnych. Silny deficyt skutkuje znacznym obniżeniem plonu.