Skrzypionki

Skrzypionki – zwalczanie, profilaktyka i rozpoznawanie

Skrzypionki to grupa chrząszczy należących do rodziny stonkowatych. Wyróżniają się wyjątkową żarłocznością. Żerują na różnych gatunkach zbóż. Nieodpowiednio zwalczane (lub niezwalczane) mogą zmniejszyć plon nawet o 40%. Jak skutecznie zwalczać skrzypionki?

Skrzypionki – przegląd gatunków, ich cykl życia i charakterystyka

Pod nazwą „skrzypionka” kryją się dwa gatunki żerujące w zbożu: skrzypionka zbożowa (Oulema melanopa) oraz skrzypionka błękitek (Oulema gallaeciana). Szkodniki mają zbliżony wygląd.

• Skrzypionka zbożowa jest większa, osiąga ok. 4-5 mm długości. Chrząszcz ma czarne ciało z niebieskim lub zielonym, metalicznym połyskiem. Larwy dorastają do 5 mm, posiadają trzy pary odnóży i mają zabarwienie brunatnożółte (z czarną głową). Ich ciało pokryte jest lepką wydzieliną.
• Skrzypionka błękitek – ma ciało o długości 3-4 mm, ciemnoniebieskie do prawie czarnego, z metalicznym połyskiem. Larwy są również nieco mniejsze w porównaniu z kuzynem.

Oba gatunki wylatują na pole najczęściej w kwietniu, od drugiej dekady lub od połowy miesiąca (zależnie od pogody). Od razu rozpoczynają żer uzupełniający. Wygryzają drobne otwory w liściach, zwykle wzdłuż nerwu głównego. Nie mają jednak takiego znaczenia ekonomicznego, tak jak ich larwy. Samice składają jaja od połowy maja do połowy czerwca. Wybierają górne strony blaszek liściowych. Jedna samica składa średnio 200-300 jaj. Larwy wykluwają się po około dwóch tygodniach. Skrzypionka zbożowa przepoczwarcza się w podłożu, skrzypionka błękitek tworzy piankowe kokony na liściach. W ciągu roku w obu przypadkach rozwija się jedno pokolenie.

Skrzypionka – szkodliwość larw w uprawach

Skrzypionki żerują na różnych gatunkach zbóż, bardzo często jest to jęczmień, owies i pszenżyto. Larwy są bardzo żarłoczne. Wyjadają miękisz tkanek, jednocześnie pozostawiając skórkę dolną, która z upływem czasu zasycha i bieleje. Na liściach widać charakterystyczne, wyjedzone „okienka”. Występują także przebarwienia. Uszkodzenia prowadzą do zahamowania wzrostu i rozwoju, co pośrednio wpływa na plon. Straty (zwłaszcza w przypadku skrzypionki zbożowej) mogą dochodzić do 40%. Jednocześnie lepka wydzielina, która otacza larwy, podobnie jak u mszyc, jest pożywką dla grzybów sadzakowych. Uszkodzone zboża są bardziej narażone na inne szkodniki, a także na choroby o różnorodnym podłożu.

Skrzypionka – zwalczanie profilaktyczne i zwiększenie odporności zbóż na czynniki stresotwórcze

Skrzypionki można ograniczyć na plantacji przez odpowiedni płodozmian. Zmianowanie powinno obejmować przerwy w uprawie zbóż, wprowadzanie roślin należących do innych grup, gatunków fitosanitarnych i nawozów zielonych. W ten sposób ogranicza się występowanie szkodników, a także chorób. Zaleca się stosować izolację przestrzenną zbóż (na tyle, na ile jest to możliwe). Ważny jest odpowiedni termin siewu, zagęszczenie, a także zrównoważone nawożenie. Silne rośliny są mniej podatne na czynniki stresotwórcze, w tym uszkodzenia dokonywane przez skrzypionki.

Skrzypionki – zwalczanie doraźne

Stosowanie chemicznych środków ochrony powinno być poprzedzone monitoringiem pola i przekroczeniem progów szkodliwości. Wzmożone obserwacje wykonuje się po zaobserwowaniu nalotów owadów dorosłych. Należy sprawdzić 100-150 źdźbeł (w zależności od wielkości plantacji) w dziesięciu losowo wybranych miejscach. Przyjęło się, że przekroczenie ekonomicznego progu szkodliwości to 1-2 larwy na 1 źdźble pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i żyta oraz 1 larwa na 2-3 źdźbłach jęczmienia ozimego i jarego, pszenżyta jarego, pszenicy jarej, a także owsa. Skrzypionki bardzo często zwalcza się przy użyciu Karate Zeon oraz Kusti 050 CS. Preparaty mają działanie kontaktowe i żołądkowe. Zawierają lambda-cyhalotrynę. Zwalczają także inne szkodniki występujące na polu.

Na plantacji zbóż można spotkać groźniejsze szkodniki niż skrzypionki, ale tych chrząszczy również nie można bagatelizować. Występując w dużej grupie mogą dokonać szkód.

Polecane środki ochrony roślin