Mszyca zbożowa

Mszyce zbożowe (Aphidomorpha) to grupa obejmująca głównie trzy gatunki żerujące na życie, pszenicy i innych zbożach. Powodują bezpośrednie straty o znaczeniu ekonomicznym, są wektorami groźnych chorób wirusowych, a ich spadź to pożywka dla grzybów sadzakowych. Jak widać zagrożeń jest więcej niż jedno. Jak skutecznie zwalczać mszycę zbożową?

Mszyce zbożowe – charakterystyka i cykl życia

Pod nazwą mszyca zbożowa najczęściej kryje się kilkadziesiąt gatunków. Przede wszystkim jest mszyca czeremchowo-zbożowa, zbożowa i różano-trawowa, czyli szkodniki o największym znaczeniu ekonomicznym. Występowanie pozostałych to sprawa marginalna. Mszyce mogą różnić się nieco barwą, ale mają wiele cech wspólnych. To drobne owady o długości ciała do 3,3mm (największa jest mszyca zbożowa) i długich, cienkich odnóżach. Rozmnażają się szybko, żyją w koloniach, a w ciągu sezonu może wystąpić kilka pokoleń. Jaja zimują na gospodarzach zimowych, tj. roślinach jednoliściennych (mszyca zbożowa), różach (mszyca różano-trawowa) i czeremchach (mszyca czeremchowo-zbożowa). Wykluwają się wiosną, wzmożone naloty mszyc w zbożach odnotowuje się w maju. Mszycy zbożowej sprzyja sucha, ciepła pogoda.

Mszyca zbożowa – jakie powoduje szkody?

Mszyce żerują w częściach nadziemnych, wysysając sok z roślin. Powoduje to powstawanie na zbożach drobnych plam, które z czasem się powiększają. Może dochodzić do deformacji, ograniczeniu ulegają procesy asymilacyjne. Wzrost i rozwój zbóż są zaburzone, co negatywnie wpływa na plon. Mszyca czeremchowo-zbożowa i różano-trawowa żerują głównie na liściach, mszyca zbożowa dodatkowo niszczy kłosy i wiechy. Owady obniżają wielkość, ale także jakość plonów. Zmniejszają ich wartość przetwórczą. Na tym nie kończą się potencjalne szkody. Mszyca zbożowa jest wektorem groźnych chorób wirusowych (na które brakuje skutecznego środka). Miejsca uszkodzeń to otwarta furtka dla chorób o innym podłożu, np. grzybowych. Jednocześnie żerowanie owadów wiąże się z wydzielaniem lepkiej, słodkiej spadzi. To wydzieliny, które również zwiększają ryzyko występowania chorób – są pożywką dla grzybów sadzakowych. Mszyca zbożowa powoduje największe straty w fazie wypełniania ziarna.

Ochrona przed mszycą zbożową – działania profilaktyczne

Zapobieganie występowaniu kolonii mszyc to trudne zadanie. Szkodniki występują gradacyjnie (w dużych grupach) i szybko dokonują spustoszenia. Pewnymi działaniami można jednak ograniczyć ich populację i zmniejszyć stres roślin. Dlatego warto wykonywać poniższe zabiegi:

• Zwalczanie chwastów – dotyczy to zarówno pola jak i miedzy. Wiele chwastów to żywiciele pośredni mszyc. W przypadku mszycy zbożowej są także miejscem zimowania jaj (chwasty jednoliścienne).
• Uprawa pożniwna – nie należy dopuszczać do rozwoju samosiewów.
• Zmniejszona gęstość siewu ziarniaków – to w pewnym stopniu ogranicza możliwość przemieszczania się mszyc.
• Zaprawianie nasion.
• Stosowanie płodozmianu (przerwy w uprawie zbóż).
• Zrównoważone nawożenie – w szczególności dotyczy to azotu. Zboża przenawożone nawozami mineralnymi o wysokiej zawartości azotu są podatniejsze na szkodniki i inne niekorzystne czynniki stresotwórcze.

Mszyca zbożowa – zwalczanie przy użyciu środków ochrony roślin. Które pestycydy stosować?

Stosowanie insektycydów poprzedzone jest monitoringiem populacji mszycy zbożowej. Zgodnie z zasadą Integrowanej Ochrony Roślin próg ekonomicznego zagrożenia to średnio 5 mszyc na 1 źdźbło (w fazie strzelania w źdźbło do fazy przed kłoszeniem) lub 5 mszyc na 1 kłos (od pełni kłoszenia do fazy dojrzałości mlecznej). Lustrację przeprowadza się na 100 losowo wybranych roślinach. Do przekroczeniu stosuje się zabiegi ochronne. Jednym z najskuteczniejszych środków jest Karate Zeon, zawierający lambda-cyhalotrynę (związek z grupy pyretroidów). Ma działanie kontaktowe i żołądkowe. Jest efektywny w zwalczaniu także innych grup szkodników.

Mszyce to poważne zagrożenie dla każdego rodzaju upraw, także zbóż. Należy zadbać o profilaktykę, a w przypadku wystąpienia szkodnika, szybko zareagować i wybrać optymalny środek zwalczania.

Polecane środki ochrony roślin