Rolnice (Noctuinae) żerują na różnych grupach roślin, ale największe ekonomiczne znaczenie mają w uprawach rolnych i warzywnych. To podrodzina obejmująca kilkadziesiąt gatunków, które powodują duże szkody. Jak zwalczyć rolnice?
Rolnice – krótka charakterystyka szkodnika
Rolnice to motyle należące do sówkowatych. Mają zazwyczaj szarobrunatne ubarwienie ciała i rozpiętość skrzydeł w granicach 30-40 mm. Ciało gąsienic jest grube, wałeczkowate o długości 35-50 mm. Posiadają osiem par odnóży. Ubarwienie ciała zależy od gatunku. Największe znaczenie ma rolnica zbożówka. Jej larwy są oliwkowe z ciemniejszymi smugami. Rolnice czopówki są brunatnoszare, rolnice gwoździówki ciemnozielone, a rolnice panewki szarozielone lub brązowe. W ciągu roku występuje jedno bądź dwa pokolenia szkodnika (w zależności od gatunku i warunków pogodowych). Gąsienice zimują w glebie, na głębokości do 25 cm. Wyjątkiem jest rolnica gwoździówka, która w stadium poczwarki lub imago (dorosłym) może zimować pod korą i w ściółce. Wzmożony okres nalotów motyli najczęściej odnotowuje się w maju i w czerwcu, a później w sierpniu. Owady są aktywne głównie nocą. Jedna samica składa od kilkuset do dwóch tysięcy jaj. Wybiera miejsca u podstawy roślin lub dolne strony blaszek liściowych. Po 1-3 tygodniach wykluwają się larwy i od razu rozpoczynają żer. Szkodnikowi sprzyjają łagodne zimy.
Szkodliwość i objawy żerowania rolnicy
Rolnice żerują na znacznej liczbie gatunków uprawianych i dziko rosnących. Są to zarówno rośliny jadalne, jak i ozdobne oraz chwasty. Duże zagrożenie stanowią w przypadku warzyw. W uprawach rolnych uchodzą za szczególnie groźnego szkodnika buraka cukrowego i kukurydzy. Owad nie gardzi również zbożami, trawami, tytoniem i konopiami. Żywi się nadziemnymi i podziemnymi organami roślin – od wschodów aż po zbiory. Niszczy również nasiona i materiał sadzeniowy. Wygryza w roślinach mniejsze bądź większe dziury. Rolnice zjadają korzenie, doprowadzając do uszkodzeń szyjki korzeniowej. Mogą szkieletować liście i naruszać owoce. Hamują wzrost i rozwój roślin uprawnych, obniżają wysokość i jakość plonu. Częstym skutkiem żerowania jest całkowite zamieranie roślin, zwłaszcza tych znajdujących się w początkowych fazach rozwoju. Na polu pojawiają się „plackowate”, puste miejsca. Jedna gąsienica może zniszczyć nawet kilkanaście roślin. Jednocześnie rolnice zwiększają podatność zaatakowanych egzemplarzy na inne szkodniki, a także choroby. Szkodnik wychodzi na żer nocą lub w pochmurne dni. Często objawy są mylone z uszkodzeniami powodowanymi przez pędraki, drutowce lub ślimaki.
Rolnice – zwalczanie przez działania profilaktyczne
Populację rolnic lub ewentualne szkody przez nie spowodowane można ograniczyć poprzez szeroko zakrojone działania profilaktyczne:
Przekopywanie pola po zbiorach, rozdrabnianie i usuwanie resztek pożniwnych. Częste uprawki.
Usuwanie samosiewów i regularną walkę z chwastami. Wiele gatunków to rośliny żywicielskie rolnic. Do ich „ulubionych” chwastów zalicza się m.in. komosę białą i gorczycę polną.
W niektórych krajach wykorzystuje się aksamitkę w cyklu zmianowania przeciwko rolnicom, a także pędrakom. W Polsce szkodnik nie ma jeszcze takiego znaczenia w uprawach wielkoobszarowych.
Prawidłowa pielęgnacja i zrównoważone nawożenie, dzięki którym uprawy są zdrowe i tym samym mniej podatne na czynniki stresotwórcze.
Bardzo ważne jest zaprawianie nasion czy sadzeniaków. Przykładowo w uprawach kukurydzy wysoką skuteczność ma Fortenza, insektycyd o działaniu układowym zawierający cyjanotraniliprol (związek z grupy antranilowych diamidów).
Jak zwalczyć rolnice? Doraźne zabiegi agrotechniczne
Progiem zagrożenia, po przekroczeniu którego powinno się wykonać zabieg doraźny, są 4-6 rolnic na m2 uprawy. Ponadto populację można monitorować, a przy okazji zmniejszać liczebność samic przez stosowanie pułapek feromonowych (typu delta i typu kominkowego) z dyspenserem. W tym przypadku potrzebne jest jednak rozpoznanie konkretnego gatunku. Rolnice można zwalczać przez stosowanie preparatów biologicznych zawierających bakterie Bacillus thiringiensis lub nicienie Steinernema carpocapsae. Oprócz tego stosuje się środki chemiczne, np. zawierające azadyrachtynę.
Rolnice to utrapienie rolników, ogrodników i szkółkarzy. Faktycznie, w każdym miejscu, w którym pojawią się gradacyjnie (duża liczebność) należą do najgroźniejszych szkodników danych upraw.
Polecane środki ochrony roślin
Fortenza
Insektycyd w formie płynnego koncentratu zawiesinowego (FS), o działaniu układowym
