Ploniarka zbożówka – rozpoznanie, zapobieganie i zwalczanie
Ploniarka zbożówka jest groźnym szkodnikiem kukurydzy, zbóż i traw. Uszkadza liście i pędy, a w konsekwencji może doprowadzić do obumierania roślin. Sprzyja jej umiarkowanie ciepła i długa jesień. Jak skutecznie zwalczać ploniarkę?
Ploniarka zbożówka – rozpoznanie i cykl życia
Ploniarka zbożówka obejmuje dwa gatunki muchówek – Oscinella frit i O. pusilla. Mają zbliżony wygląd i dokonują podobnych szkód. Owady są czarne, z żółtym przebarwieniem od strony brzusznej. Osiągają do 2mm długości. Samice są nieco większe od samców. Beznogie, cylindryczne, kremowe lub jasnozielone larwy dorastają do 4,5mm. Wykluwają się z jaj po 7-14 dniach. Poczwarki mają wrzecionowaty kształt, długość ok. 3mm i barwę od ochrowej do brązowej.
Larwy zimują w wysiewach roślin ozimych, w trawach i samosiewach. Przepoczwarzają się wiosną. Loty dorosłych muchówek obserwuje się, gdy temperatura przekracza 9ºC (zwykle przypada to na kwiecień i maj). Są wrażliwe na ciepło, nasłonecznienie i suszę i dlatego już przy 16ºC zaprzestają składania jaj. Ploniarce sprzyja natomiast łagodna, ciepła, długa jesień. W ciągu roku mogą rozwinąć się 3-4 pokolenia szkodnika. Drugie pokolenie często żeruje na trawach (od czerwca), trzecie występuje w końcu lipca i w sierpniu. W warunkach sprzyjających czasem pojawia się jeszcze czwarte pokolenie. Ataki ploniarki mogą trwać nawet do końca października!
Szkodliwość ploniarki zbożówki
Szkodliwym stadium ploniarki zbożówki są larwy. Objawy ich żerowania są widoczne na roślinach w fazie rozwijania czwartego liścia. Larwa wypluwa soki trawienne, które rozkładają tkanki, a następnie zasysa rozpuszczone soki roślinne. Powoduje zbijanie, rozrywanie i podłużne pękanie liści. Blaszki liściowe trudno się rozwierają. Wzdłuż nerwów głównych mogą występować przejaśnienia, a także drobne otwory (nadżerki). Tkanki w miejscach uszkodzenia żółkną. Ploniarki mogą uszkodzić stożek wzrostu, co skutkuje m.in. zahamowaniem wzrostu, wytwarzaniem kilku bocznych pędów (u kukurydzy nie dochodzi do zawiązywania kolb) lub nawet zamieraniem roślin. Larwy żerują wewnątrz zwiniętych liści, w pędach i w kłosach, powodując deformację poszczególnych organów.
Ploniarka zbożówka dokonuje dużych szkód w kukurydzy, jęczmieniu (ozimym i jarym) oraz owsie. Uszkodzone rośliny są bardziej podatne na infekcje patogenami.
Profilaktyka – jak nie dopuszczać do masowego występowania ploniarki zbożówki?
Ploniarka zbożówka w nasileniu może powodować duże straty w plonie. Oczywiście, najlepszym sposobem walki jest zmniejszanie ryzyka pojawienie się szkodników na polu, a w ostateczności ograniczanie ich populacji. Kluczowa jest profilaktyka:
Izolacja przestrzenna poszczególnych upraw zbóż, zwłaszcza jęczmienia i owsa.
Stosowanie żółtych tablic lepowych i innych pułapek, które w pewnym stopniu ograniczają populację ploniarki.
Prawidłowa uprawa: racjonalne nawożenie, unikanie nadmiernie zagęszczonego wysiewu i ograniczanie czynników, które osłabiają rośliny uprawne.
Wykonywanie orki i podorywki.
Zaprawianie ziarna preparatami owadobójczymi.
Ploniarka zbożówka – zwalczanie doraźne
Stosowanie chemicznych środków ochrony roślin powinno być poprzedzone monitoringiem populacji ploniarki zbożówki. W przypadku zbóż najczęściej ocenia się zagrożenie (liczebność owada) na podstawie odłowów czerpakiem. Wykonuje się je 2-3 razy w tygodniu. Pomocne mogą być także kolorowe naczynia (białe i fioletowe). Lustracja często przypada na okres kwitnienia mniszka. Ekonomiczny próg szkodliwości zostaje przekroczony, gdy średnio przypada 6 larw na 100 roślin. Profilaktyczne zabiegi ochronne z użyciem insektycydów stosuje się również w sytuacji, gdy w poprzednim roku szkodnik spowodował 15% szkód na liściach. Obecnie brakuje na rynku pestycydów przeznaczonych do zwalczania konkretnie ploniarki zbożowej, więc wskazane jest użycie uniwersalnych środków likwidujących różne grupy szkodników.
Ploniarka zbożówka to szkodnik, którego nie należy bagatelizować. Jest żarłoczny, a przy tym ma duże zdolności rozrodcze. W korzystnych warunkach może spowodować znaczne straty w uprawach.
