Pałecznica zbóż i traw

Pałecznica zbóż i traw, zwana też zgnilizną ozimin, to choroba wywołana poprzez grzyby: Typhula incarnata, Typhula ishikariensis i Typhula phacorrhiza. Ta druga odmiana atakuje przede wszystkim jęczmień ozimy, ale stanowi też zagrożenie dla innych gatunków, takich jak pszenica ozima czy pszenżyto ozime.

Pałecznica zbóż i traw rozwija się, podobnie jak wiele innych chorób grzybowych, ze sklerocjów, czyli przetrwalników, które kiełkują w okresie jesiennym w czasie wysokiej wilgotności powietrza i w temperaturze od 2 do 12°C, przy czym optymalną temperaturą jest 6°C. To na nich wyrastają owocniki wytwarzające zarodniki podstawkowe, z których powstaje grzybnia porażająca rośliny. Do infekcji zbóż dochodzi jednak również poprzez grzybnię bezpośrednio wyrastającą ze sklerocjów. W pierwszej kolejności porażane są najstarsze liście.

Rozwojowi choroby sprzyja bardzo mała aktywność biologiczna roślin i gleby, jaka ma miejsce w czasie chłodnej pogody, która nierzadko występuje w naszym kraju zarówno zimą, jak i w okresie wiosennym. Grzyb jest w stanie rozwijać się w temperaturze poniżej 0°C, szczególnie na niezamarzniętej, wilgotnej glebie znajdującej się pod grubą okrywą śnieżną.

Pałecznica zbóż i traw w znacznym stopniu ogranicza krzewienie się zbóż, w wyniku czego obniża ich obsadę i ogranicza plonowanie. Zaatakowane rośliny mają ograniczony wzrost systemu korzeniowego na skutek zmniejszonego transportu asymilatów do korzeni. Choroba potrafi przyczynić się do obniżenia plonu jęczmienia ozimego na porażonych polach od 2 do 3 t z 1 hektara.

Pałecznica zbóż i traw – objawy

Pałecznica zbóż i traw uwidacznia się wczesną wiosną, po zaniknięciu okrywy śniegowej, w formie placowych zżółknięć lub w przypadku silnej presji grzyba, do placowego obumierania roślin. Porażone sztuki są słabo rozkrzewione, a ich liście przybierają szary kolor. Na leżących na ziemi starszych liściach można zaobserwować biało-szarą grzybnię. Na porażonych jednostkach obserwuje się sklerocja, które w przypadku Typhula incarnata są zlokalizowane u podstawy pędów i mają postać prawie kulistych grudek o średnicy 0,5-4 • 0,3-3 mm i czerwonobrązowym lub jasnobrązowym kolorze. Ich powierzchnia jest szorstka. Porażone rośliny, z powodu osłabienia systemu korzeniowego, są łatwe do wyrwania z gleby.

Pierwsze objawy porażenia, jakie daje pałecznica zbóż i traw, czyli biało-szare grzybnie, bardzo przypominają objawy innej, groźnej choroby: pleśni śniegowej. Różnicę stanowią właśnie sklerocja, których występowanie można zaobserwować po wyrwaniu roślin. Nierzadko szkody wywoływane przez chorobę przypisywane są szkodom mrozowym.

Pałecznica zbóż i traw – zwalczanie

Pałecznica zbóż i traw musi być zwalczana przede wszystkim przez odpowiednią profilaktykę. Do najbardziej efektywnych metod radzenia sobie z tą chorobą należy głęboka orka pozwalająca na przykrycie resztek pożniwnych i przyspieszenie ich rozkładu. Szybki rozkład, a co za tym idzie, redukcję bazy pokarmowej dla grzyba można spotęgować, stosując preparaty przeznaczone do rozkładu resztek pożniwnych, szczególnie tych z mikroorganizmami. Stosowany do siewu materiał siewny musi być zaprawiany środkiem zawierającym sedaksan i fludioksonil, które wykazują wysoką efektywność w ograniczaniu rozwoju patogenu. Proponowanym preparatem jest Vibrance Star, który poza wymienionymi wyżej substancjami aktywnymi zawiera też tritikonazol.

Siew może być płytki, opóźniony, ze zwiększoną normą wysiewu. Przydatny w walce z tą chorobą jest urozmaicony płodozmian. Na polach, na których wystąpiła pałecznica zbóż i traw, warto zastosować, o ile to możliwe, kilkuletnią przerwę w uprawie roślin zbożowych, ponieważ sklerocja są w stanie zachować żywotność w glebie przez okres do dwóch lat, choć niektóre źródła podają, że czas ten może wynieść nawet 8 lat. W razie stwierdzenia porażenia na wiosnę, plantację należy wspomóc szybko działającym, saletrzanym nawozem azotowym oraz nawozami fosforowymi i magnezowymi. W następnych zabiegach trzeba wspomóc rośliny poprzez zabiegi nalistne z użyciem nawozów mikroelementowych. Jesienią warto zastosować nawożenie, które pozwoli roślinom przygotować się do zimy i zmniejszyć podatność na skutki porażenia, czyli oparte na fosforze.

Działania profilaktyczne są konieczne, ponieważ obecnie nie zarejestrowano fungicydów do interwencyjnego zwalczania pałecznicy zbóż i traw.

Polecane środki ochrony roślin