Fuzarioza kolb kukurydzy – objawy, szkodliwość i zwalczanie
Fuzarioza kolb kukurydzy to groźna choroba grzybowa, która prowadzi m.in. do zamierania ziarniaków. Powoduje straty w plonie rzędu 10-20%. Dodatkowo patogen wytwarza mikotoksyny, które są trujące dla człowieka i zwierząt. Jak zapobiegać fuzariozie kolb kukurydzy?
Fuzarioza kolb kukurydzy – informacja o patogenie
Fuzarioza kolb kukurydzy jest wywoływana przez grzyby z rodzaju Fusarium (F. culmorum, F. graminearum, F. subglutinans, F. moniliformis, F. zeae). Zazwyczaj źródłem infekcji jest grzybnia znajdująca się w glebie oraz w resztkach pożniwnych. Zimuje w tej formie, ale również w postaci form przetrwalnikowych. Do zakażenia może dojść nawet drogą powietrzną – przez zarodniki konidialne. Uszkodzenia mechaniczne kukurydzy, np. spowodowane przez szkodniki, to dla nich otwarta furtka. Rozwojowi patogenu sprzyja wysoka temperatura i duża wilgotność powietrza. Choroba może być także konsekwencją wcześniejszego wystąpienia na plantacji zgorzeli siewek, a później zgnilizny korzeni i zgorzeli podstawy łodygi.
Typowe objawy fuzariozy kolb kukurydzy – jak rozpoznać chorobę?
Fuzarioza kolb kukurydzy to choroba grzybowa łatwa do rozpoznania (zwłaszcza, gdy znajduje się w zaawansowanej fazie). Nie można pomylić jej z żadną inną. Objawy są zbyt charakterystyczne. Niestety, jednocześnie jest trudna do „opanowania”.
Symptomy są widoczne na liściach okrywowych kolb w okresie dojrzałości mlecznej i woskowej. Początkowo są to drobne przebarwienia. Z czasem grzybnia rozrasta się. Ma formę „watowatą”, a barwę białą, kremową, różową i malinową (w zależności od konkretnego gatunku grzyba Fusarium).
Ziarniaki porażone w początkowej fazie rozwoju najczęściej zamierają. Natomiast zainfekowane na późniejszym etapie są słabo wykształcone, zdeformowane, drobne, pękają i gniją. Kolby są przerośnięte watowatą grzybnią.
Kolby zwisają ku dołowi.
Liście kukurydzy zamierają począwszy od podstawy pędu.
Szkodliwość fuzariozy kolb kukurydzy
Fuzarioza kolb kukurydzy powoduje zmniejszenie wysokości plonu średnio o 10-20%. Pogorszeniu ulega także jakość ziarna. Największe zagrożenie wiąże się jednakże z produkowanymi przez grzyby metabolitami wtórnymi. To mykotoksyny (m.in. deoksyniwalenol, zearalenon i fumonizyny), które są trujące dla ludzi i zwierząt gospodarskich. W krajach UE określono dopuszczalne normy zawartości mykotoksyn:
deoksyniwalenol (DON) – 1750 μg/kg ziarna
zearalenon (ZEA) – 350 μg/kg ziarna
fumonizyna – 4000 μg/kg ziarna
Jeśli progi zostaną przekroczone, ziarno nie może być wykorzystane nawet jako pasza. Dlatego zdarzają się sytuacje, że fuzarioza kolb kukurydzy prowadzi do niemal całkowitego zniszczenia plonów. Odmiany o dłuższym okresie wegetacji (wyższe FAO) zawierają średnio więcej szkodliwych związków w porównaniu z odmianami wczesnymi i średniowczesnymi.
Fuzarioza kolb kukurydzy – zapobieganie i zwalczanie
Występowanie fuzariozy kolb kukurydzy można ograniczyć przez wykonywanie szeroko zakrojonych działań profilaktycznych. Jednym z kluczowych czynników jest regularne zwalczanie szkodników, zwłaszcza omacnicy prosowianki oraz rolnic. Znaczenie ma też stosowanie dobrej jakości materiału siewnego, pozyskiwanego od producenta (a nie z własnej uprawy). Siewu, a później zbioru, nie powinno się opóźniać. W przypadku konieczności zbioru w niekorzystnych warunkach pogodowych ziarno należy dosuszyć. Istotne jest odpowiednie zagęszczenie roślin. Przy nadmiernym łatwiej dochodzi do rozprzestrzeniania się patogenu. W miejscach, gdzie problem z fuzariozą kolb kukurydzy pojawia się regularnie, zaleca się wysiew odmian odpornych. Konieczne jest zachowanie przerw w uprawie kukurydzy. Po stwierdzeniu wystąpienia fuzariozy kolb kukurydzy należy zaprzestać uprawy na danym polu przez 3-4 lata. Po zbiorach pole należy przeorać i zniszczyć resztki pożniwne. Ziarniaki kukurydzy zaleca się zaprawiać przed siewem, np. Maxim XL. W ten sposób rośliny chroni się m.in. przez zgorzelą siewek, której następstwem może być właśnie fuzarioza kolb kukurydzy. Chemicznie fuzariozie kolb kukurydzy przeciwdziała się przez opryskiwanie roślin fungicydami od fazy trzeciego kolanka (BBCH 33) do fazy pełni kwitnienia (BBCH 67).
