Zgorzel siewek buraka – przyczyny, szkodliwość i zapobieganie
Zgorzel siewek buraka, znana także jako zgnilizna korzeni, to choroba, którą wywołują różnorodne patogeny, ale niemal w każdym przypadku objawiająca się tak samo. Jest groźna, gdyż atakuje rośliny w początkowej fazie rozwoju i prowadzi do ich zamierania. Konsekwencją jest obniżenie plonu. Jest szczególnym zagrożeniem w przypadku buraka cukrowego. Jak zapobiegać zgorzeli siewek buraka?
Zgorzel siewek buraka – garść podstawowych informacji
Zgorzel siewek buraka jest powodowana przez różne patogeny. Za jeden z najgroźniejszych uchodzi Rhizoctonia solani. Grzyb powszechnie występuje w glebie. Poraża nie tylko buraki, ale także ziemniaki, kukurydzę, rzepak i wiele innych roślin uprawnych. Ponadto zgorzel siewek powodują grzyby Fusarium, Alternaria, Phoma, Sclerotinia oraz organizmy grzybopodobne z rodzajów Pythium, Aphanomyces, Phytophthora. Pomimo tego objawy są prawie zawsze podobne i łatwo je rozpoznać (w przeciwieństwie do konkretnego patogenu, który je powoduje). Warunki sprzyjające patogenom to nadmiernie wilgotne i słabo przepuszczalne podłoże, brak drenażu, częste opady deszczu, nadmierne zagęszczenie roślin i zbyt głęboki siew nasion. Formy przetrwalnikowe patogenów mogą przeżyć w glebie przez wiele lat. Grzyby potrafią przetrwać także na nasionach i w korzeniach spichrzowych buraków, np. składowanych w przechowalniach oraz kopcach.
Zgorzel siewek buraka – objawy występowania patogenów
Patogeny odpowiadające za zgorzel siewek buraka atakują w dwóch fazach rozwoju:
Zgorzel przedwschodowa pojawia się jeszcze przed wykiełkowaniem nasion. Zmiany z oczywistych powodów są niewidoczne gołym okiem. Zostaje rozpoznana „po fakcie”, gdy zbyt mało roślin wykiełkuje, a na plantacji pojawią się puste miejsca. Zgorzel przedwschodowa często powodowana jest przez Pythum. Patogen dobrze rozwija się zarówno w umiarkowanych, jak i wyższych temperaturach.
Zgorzel powschodowa – pierwszym symptomem jest utrata turgoru przez siewki (stopniowe więdnięcie). Objawy są mniej widoczne w przypadku wilgotnego podłoża, gdyż patogen nie niszczy pierwotnej wiązki przewodzącej (siewka jest stanie pobierać wodę). „Nóżka” siewki zaczyna czernieć począwszy od korzenia. Niedługo potem załamuje się pod własnym ciężarem, a burak zamiera. Sczernienie jest widoczne także na drobnych korzeniach. Porażenie w późniejszej fazie wzrostu powoduje charakterystyczne przewężenie szyjki korzeniowej tuż pod rozetą liściową.
W przypadku porażenia przez Aphanomyces cochlioides (organizm z grupy lęgniowców) pojawia się nitkowatość korzeni. Organizm atakuje siewki od wschodów do fazy pękania kory pierwotnej. Sprzyja mu duża wilgotność, ale także wysokie temperatury.
Szkodliwość zgorzeli siewek buraka
Zgorzel siewek buraka powoduje gorsze wschody, także placowe zamieranie siewek. W rezultacie w uprawach pojawiają się puste miejsca, które porastają chwastami. Zagęszczenie nie jest optymalne, co bezpośrednio objawia się stratami w plonie.
Zgorzel siewek buraka – zapobieganie i zwalczanie
W walce ze zgorzelą siewek buraka wykonuje się działania profilaktyczne, gdyż siewki w przypadku porażenia są nie do odratowania.
Jeszcze przed założeniem uprawy należy zadbać o odpowiednie przygotowanie gleby. Optymalne dla buraka cukrowego są miejsca słoneczne i ciepłe oraz żyzne, ale niezbyt wilgotne, o odczynie od zasadowego po obojętny. Nie lubi gleb zalewanych, słabo zdrenowanych z tendencją do zaskorupiania się wierzchniej warstwy.
Istotna jest prawidłowa rozstawa, a nawet głębokość siewu. W prawidłowo przygotowanej glebie buraka sieje się nie głębiej niż do 2cm głębokości.
Zaleca się stosować płodozmian (zachowanie kilkuletnich odstępów w uprawie buraka). To zmniejsza ryzyko wystąpienia patogenów.
Dobrą praktyką jest właściwa higiena pracy. Narzędzia i sprzęt powinno się dezynfekować.
Należy zachować optymalny termin siewu. Zagrożenie zgorzelą siewek buraka wzrasta z opóźnianiem zabiegu.
Porażone siewki najlepiej usuwać z plantacji. Bezpośrednie działanie, które ogranicza występowanie zgorzeli siewek buraka to zaprawianie nasion.