Rdza buraka

Rdza buraka to choroba wywoływana przez grzyba Uromyces betae (synonim U. beticola), który jest jednodomowym patogenem obligatoryjnym, czyli takim, który nie wymaga do rozwoju żywiciela pośredniego. Schorzenie dotyka upraw buraka cukrowego, buraka pastewnego oraz buraka ćwikłowego. Schorzenie to diagnozuje się we wszystkich rejonach uprawy buraków. Rdza buraka zimuje w postaci teliospor na pozostawionych na polu resztkach pożniwnych. W okresie wiosennym na teliosporach rozwijają się zarodniki podstawkowe, które w okresie wiosennym porażają plantacje nasienne i siewki.

Rdza buraka atakuje szczególnie intensywnie w temperaturach w przedziale od 10 do 20°C, którym towarzyszy wysoka wilgotność powietrza. Porażeniu sprzyja też zwilżanie liści podczas nawadniania. Rozwojowi choroby pomaga nadmierne nawożenie azotowe, a także uszkodzenia liści spowodowane żerowaniem szkodników, gradem lub silnym deszczem. Grzybnia rdzy rozwija się najczęściej w przestrzeniach międzykomórkowych miękiszu liści. Przy dużym nasileniu rdza buraka ogranicza fotosyntezę w liściach, przez co przyczynia się do pogorszenia kondycji roślin oraz do zmniejszenia wielkości i jakości plonu, jednakże w warunkach Polski straty powodowane przez tę chorobę nie są tak istotne, jak np. te, które powoduje chwościk.

Rdza buraka – objawy choroby

Choroba poraża nawet siewki, przez co pierwsze jej objawy mogą umknąć uwadze. Rdza buraka pojawia się w pierwszej kolejności na dolnych liściach na przełomie lata i jesieni w postaci nieregularnych, drobnych (około 1 mm), poduszeczkowatych plam barwy brunatno-pomarańczowej, z czasem ciemniejących. Zmiany można zaobserwować po obu stronach liści. Po dojrzeniu uwalniają się z nich urenidiospory mające postać czerwonego pyłu. Wraz z postępem choroby liście usychają. Młode liście po porażeniu żółkną i stają się kędzierzawe. Porażone starsze liście więdną i zamierają. W późniejszym okresie na liściach pojawiają się brunatne poduszeczki, w których wytwarzane są zarodniki zimujące.

Objawy, jakie daje rdza buraka, są na tyle charakterystyczne, że nie da się pomylić tej choroby z objawami innych schorzeń atakujących te warzywa.

Rdza buraka – zapobieganie

Rdza buraka powinna być ograniczana odpowiednią agrotechniką. Zaliczyć tutaj można przede wszystkim odpowiedni płodozmian oraz przestrzenną izolację plantacji nasiennych od innych upraw. Warto też unikać siewu buraka w sąsiedztwie szpinaku. Należy ponadto stosować odmiany odporne lub mało podatne na rdzę. Pryzmy z zebranymi burakami nie powinny być ulokowane w miejscu, w którym w następnym sezonie planuje się uprawę buraków.

Konieczne jest pozbywanie się z pola liści i innych resztek pozostałych po zbiorze buraków, które są źródłem infekcji w następnym sezonie. Można tego dokonać, np. przez ich zebranie z pola i przekompostowanie lub przez staranną, głęboką orkę połączoną z użyciem nawozów azotowych lub preparatów mikrobiologicznych, przeznaczonych do rozkładu resztek pożniwnych. Konieczne jest zwalczanie burakochwastów, a także komosy, szarłatu i rdestów. Porażenie roślin przez rdzę buraka można ograniczyć poprzez mulczowanie gleby gorczycą białą.

Rdza buraka – zwalczanie

By zapobiec stratom, ważne jest regularne lustrowanie plantacji, by wychwycić pierwsze objawy chorób atakujących liście. Rdza buraka w uprawach buraka cukrowego i pastewnego może być zwalczana tymi samymi środkami grzybobójczymi, które są stosowane przeciwko innym chorobom grzybowym atakującym liście buraka. Przykładem jest preparat Amistar Gold Max zawierający dwie substancje czynne (azoksystrobinę i difenokonazol), który stosuje się zapobiegawczo lub po zaobserwowaniu na liściach pierwszych objawów choroby. Preparat ten działa układowo i wgłębnie.  Można go stosować od momentu, kiedy liście zakryją 90% gleby, aż do fazy, w której korzenie są już gotowe do zbioru.

Z kolei rdza buraka w uprawach buraka ćwikłowego może być zwalczana z użyciem preparatu Scorpion. Stosuje się go zapobiegawczo i interwencyjnie po zaobserwowaniu pierwszych objawów chorobowych od momentu, kiedy korzeń osiągnie średnicę 0,5 cm, aż do zakończenia rozwoju (osiągnięcia przez niego typowego kształtu i rozmiaru).

Polecane środki ochrony roślin