W uprawie rzepaku stosuje się szeroko zakrojone działania ochronne. Jeszcze w okresie jesiennym należy uporać się z chwastami, zabiegi wiosenne traktuje się jako korektę. Program ochrony rzepaku uwzględnia stosowanie regulatorów wzrostu, profilaktyczną i doraźną walkę z chorobami grzybowymi (szara pleśń i inne), a także szkodnikami.
Ochrona rzepaku przed chorobami
Ochrona rzepaku przed chorobami grzybowymi jest najczęściej prowadzona już jesienią. Takie rozwiązanie jest korzystne, gdyż zwalcza się choroby w początkowej fazie rozwoju. Ogranicza się też szkody pośrednie, np. obniżoną mrozoodporność rośliny.
Na jakie choroby uważać?
Choroby grzybowe występujące na plantacji rzepaku to m.in. zgnilizna twardzikowa, sucha zgnilizna kapustnych, zgorzel siewek, czerń krzyżowych, mączniak prawdziwy, szara pleśń i cylindrosporioza. W szczególności należy uważać na suchą zgniliznę kapustnych wywoływaną przez dwa patogeny. Nie tylko zaburza wzrost czy zmniejsza mrozoodporność roślin, ale prowadzi również do znacznego uszkodzenia łuszczyn.
Jak chronić rzepak?
Ochrona fungicydowa rzepaku przed suchą zgnilizną kapustnych, szarą pleśnią i innymi chorobami grzybowymi oparta jest na ustalonych progach szkodliwości. Po ich przekroczeniu stosuje się odpowiedni fungicyd. Wybierając środek grzybobójczy sprawdza się zakres zastosowania, mechanizm (np. o działaniu systemicznym) jak również minimalne temperatury, przy których oprysk jest efektywny. Zasada dotyczy oczywiście również pozostałych pestycydów.
Ochrona rzepaku przed szkodnikami
Uprawom rzepaku ozimego i jarego zagrażają różnorodne agrofagi. Szkodniki łodygowe to m.in.:
chowacz brukowiaczek
Pierwszy pojawia się w uprawach: wczesną wiosną, a czasem nawet zimą. Jest aktywny w niższych temperaturach 5°C. Następnie odnotowuje się naloty chowacza czterozębnego. Owad żeruje wewnątrz pędu głównego powodując zaburzenia w pobieraniu wody oraz składników pokarmowych, przedwczesne dojrzewanie łuszczyn i większą podatność rośliny na wyleganie.
słodyszek rzepakowy
Na rzepaku wiosną - tuż przed kwitnieniem - pojawia się słodyszek rzepakowy. Typowym szkodnikiem łuszczyn rzepaku jest chowacz podobnik. Wpływa bezpośrednio na plon, ale jednocześnie ułatwia pryszczarkowi dostanie się do wnętrza owocostanów. Prowadzi do żółknięcia i nabrzmiewania łuszczyn. Larwy żerują wewnątrz wyjadając nasiona.
Ochrona rzepaku ozimego przed chwastami
Najważniejsze zabiegi w walce z chwastami wykonuje się jeszcze jesienią, jak powyżej. Do wiosennej ochrony rzepaku należy podchodzić jak do korekty. To zabieg wspomagający. Chwasty konkurują o zasoby osłabiając rzepak ozimy i zmniejszając jego odporność na mróz. Dlatego kluczowa jest ochrona jesienna. Jednocześnie eliminacja chwastów sprawia, że łan jest bardziej przewiewny i tym samym rośliny są mniej narażone na choroby grzybowe.
Najgroźniejsze chwasty rzepaku ozimego to m.in.:
mak polny,
fiołek polny,
bodziszek drobny,
chaber bławatek,
gwiazdnica pospolita,
przytulia czepna,
tobołki polne.
Jako chwasty traktuje się również samosiewy roślin uprawnych, np. rzepaku lub zbóż.
Ochrona rzepaku przed wyleganiem - preparaty z grupy regulatorów wzrostu
Do ochrony rzepaku przed wyleganiem stosuje się regulatory wzrosty. Zapobiegają nadmiernemu wzrostowi roślin jesienią, skracają i wzmacniają łodygi, pobudzają rzepak do rozbudowy systemu korzeniowego. To środki ochrony roślin przeznaczone do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego. Niektóre preparaty jednocześnie radzą sobie z chorobami powodowanymi przez patogeny grzybowe. Przykładem jest Toprex 375 SC, regulator wzrostu zawierający kilka substancji czynnych. Ma formę zawiesiny do rozcieńczania wodą.
Program ochrony rzepaku a właściwe stosowanie środków ochrony roślin
Wszystkie środki ochrony roślin należy stosować z zachowaniem bezpieczeństwa. Zabiegi ochronne (nalistne) stosuje się przy bezdeszczowej pogodzie. W przypadku preparatów doglebowych umiarkowane deszcze po zabiegu są korzystne, gdyż ułatwia to rozprowadzanie substancji czynnych. Wykonywanie prac w dużym stopniu oparte jest o przebieg pogody, ale kluczowe jest dostosowanie się do określonych faz rozwoju rzepaku bądź szybka interwencja (w przypadku wzmożonego występowania problemu z chorobami, chwastami czy szkodnikami).
Do ochrony rzepaku ozimego stosuje się szeroką grupę pestycydów - o działaniu wgłębnym, układowym bądź kontaktowym. Zawsze należy stosować optymalne dawki nal ha, ustalone przez producenta. Zbyt silne stężenie może zaszkodzić roślinom uprawnym, a najczęściej jest to po prostu strata ekonomiczna. Zbyt rozcieńczona dawka może nie zadziałać. Należy ściśle stosować się do zasad przygotowania roztworu cieczy. Środki ochrony roślin są dostępne m.in. w formie rozpuszczalnego koncentratu, w postaci stężonej zawiesiny, emulsji wodnej lub proszku. Zawsze więc powinno się sprawdzać najważniejsze informacje dotyczące produktu.
Oprysk, zwłaszcza w fazie kwitnienia rzepaku, wykonuje się rano lub wieczorem, po oblocie zapylaczy. Fungicydy i inne pestycydy zaleca się stosować naprzemiennie, tj. kolejno wybierać takie, które zawierają substancje aktywne należące do innych grup chemicznych. To ogranicza ryzyko nabrania mechanizmów odpornościowych przez chwasty, patogeny i szkodniki. Zabiegi wykonuje się w ochronnym ubiorze i obuwiu. Stosowanie się do zasad BHP jest ważne dla ochrony własnego zdrowia.
Zabiegi ochronne w uprawie rzepaku - podsumowanie
Ochrona rzepaku przed agrofagami wymaga regularnego stosowanie środków ochron roślin. W praktyce taka sumienność opłaca się, gdyż osiąga się plon znacznie wyższy i lepszy jakościowo.
