Miotła zbożowa

Miotła zbożowa jest rośliną jednoroczną ozimą lub jarą. Ziarniaki kiełkują głownie z wierzchniej warstwy gleby, z głębokości 1 cm, do skiełkowania wymagają światła. Pierwszy liść jest bardzo wąski, prawie nitkowaty, na szczycie zaostrzony, dobrze widoczny nerw środkowy i dwa boczne, pochwa pierwszego liścia przeważnie czerwono nabiegła, naga; języczek biały lub jasnożółtobiały z głębokimi wcięciami, poszarpany; kolejne liście właściwe coraz dłuższe i szersze, na wierzchniej stronie lekko żłobkowane, w pączku zwinięte. Brak uszek. Formy ozime miotły zbożowej rozrastają się bardzo silnie, w przypadku wschodów jesiennych mogą wydać nawet 30 i więcej wiech, natomiast rośliny wschodzące wiosna krzewią się znacznie słabiej i tworzą 2-5 wiech. Trawa ta jest rośliną dnia długiego, dlatego do wytwarzania wiech potrzebuje dłuższego dnia. Jak większość traw, miotła zbożowa jest gatunkiem wiatropylnym, obcopylnym, chociaż także może wystąpić samozapylanie. Kwiaty zebrane są w rozpierzchłą, bardzo rozgałęzioną wiechę o długości do 40 cm. Jednokwiatowe kłoski są zupełnie zielone lub czerwono nabiegle, a niekiedy nawet fioletowe. Osiąga przeciętnie 40-100 cm wysokości, czasami 150 cm. Owocem jest ziarniak szczelnie osłonięty plewkami, 2-3 mm długości (bez ości) i od 0,5 do 1 mm szerokości. Jedna roślina może wydać nawet od 1000 do 10 000 i więcej ziarniaków, które osypują się przed zbiorem zbóż i są z łatwością przenoszone przez wiatr lub zabiegi uprawowe. Stan spoczynku ziarniaków jest krótki.

Miotła zbożowa jest trawą występującą na terenie całego kraju na wszystkich typach gleb. Lubi gleby lekko kwaśne, unika jednak gleb ciężkich, często masowo zachwaszcza zboża ozime i rzepak Pochwa liściowa przylegająca, gładka Języczek liściowy jest długi, biały z głębokimi wcięciami, poszarpany ozimy. W latach o wilgotnej wiośnie pojawia się także w zbożach jarych. Gatunek ten występuje w centralnej i wschodniej Europie, na Bliskim Wschodzie, w północnej Azji i Syberii, Wielkiej Brytanii oraz jako zawleczony w Ameryce Północnej i Kanadzie. Chwast ten stanowi zagrożenie głównie w krajach Europy Środkowej, tj. w Polsce, Niemczech, Czechach, Danii, Szwecji, na Litwie i Białorusi. W pozostałych krajach występuje masowo tylko w niektórych rejonach.

W Polsce miotła zbożowa jest zaliczana do ważniejszych chwastów trawiastych w uprawie zbóż ozimych, a czasami stanowi także problem w uprawach rzepaku ozimego. Mimo że od wielu lat chwast ten jest zwalczany chemicznie, to w ostatnich latach obserwuje się wzrost zachwaszczenia tym gatunkiem. Przy masowym występowaniu, plon ziarna może się zmniejszyć nawet o 40%. Próg szkodliwości określa się na 10-20 roślin/m2 lub 25-40 wiech/m2. Wyniki wielu doświadczeń wskazują, że obecność 15-20 roślin miotły zbożowej na powierzchni 1 m2 powoduje obniżenie plonu pszenicy ozimej o około 8 dt. Ujemny wpływ miotły zbożowej na plon objawia się szczególnie silnie w odmianach pszenic ozimych krótkosłomych, które są powszechnie uprawiane. Rośliny miotły zbożowej o zabarwieniu zielonym są bardziej wrażliwe na herbicydy niż o zabarwieniu antocyjanowym. Do zwalczania miotły zbożowej w zbożach ozimych zalecanych jest kilka substancji czynnych, jak: prosulfokarb, flufenacet, chlorotoluron, diflufenikan, pendimetalina, jodosulfuron metylosodowy, mezosulfuron metylowy, fenoksaprop-P etylowy, pinoksaden, piroksulam. W innych uprawach można użyć następujących substancji: kletodym, cykloksydym, chizalofop-P-etylowy, fluazyfop-p-butylowy, dimetachlor, metazachlor, napropamid, nikosulfuron, propachizofop, propyzamid, rimsulfuron, metolachlor-S.

Wiekszość zalecanych substancji czynnych należy do herbicydów z grupy sulfonylomocznikow. Herbicydy z tej grupy chemicznej, ze względu na cenę oraz niewielkie zalecane dawki, są dość powszechnie stosowane. Dlatego na te grupę herbicydów stwierdzono najwięcej biotypow odpornych. W Polsce stwierdzono również odporność miotły zbożowej na inhibitory ACCazy. Gen odporności miotły zbożowej na herbicydy z grupy sulfonylomocznikowej znajduje się w pyłku. Dlatego w przypadku uprawy zbóż w monokulturze oraz krótkich zmianowaniach należy się spodziewać stosunkowo szybkiego rozprzestrzenienia się odporności na herbicydy z tej grupy chemicznej.

Klasyfikacja herbicydów do zwalczania miotły zbożowej wg mechanizmu działania i ryzyko uodparniania się chwastu na substancje czynne w Polsce

Herbicydy	Symbol grupa HRAC	Substancje czynne	Zagrożenie uodparnianiem się na wybraną substancję czynną
Inhibitory karboksylazy acetylokoenzymu A (ACCazy) (graminicydy)	A	fenoksaprop-P-etylu	średnie
		pinoksaden	średnie
Inhibitory enzymu ALS (m.in. Sulfonylomoczniki i sulfonyloamino-karbonylo-triazolinony)	B	chlorosulfuron	wysokie/b. wysokie
		flupyrsulfuron	wysokie
		jodosulfuron	wysokie/b. wysokie
		mezosulfuron	wysokie/b. wysokie
		piroksysulam	wysokie
		propoksykarbazon	wysokie
		sulfosulfurontifen	wysokie/b. wysokie
		sulfuron	średnie/wysokie
Inhibitory fotosyntezyw fotosystemie II	C1 C2	metrybuzyna	niskie
		chlorotoluron	niskie
		izoproturon	niskie
Inhibitory syntezy barwników	F1	diflufenikan	niskie
		beflubutamid	niskie
Inhibitory tworzenia mikrotubuli	K1	pendimetalina	niskie
Inhibitory biosyntezy kwasów tłuszczowych o długich łańcuchach (VLCFA)	K3	flufenacet	niskie/b. niskie
Inhibitory syntezy Iipidów	N	prosulfokarb	niskie/b. niskie

Źródło: Strategia przeciwdziałania odporności chabra bławatka i miotły zbożowej na herbicydy, IOR Poznań, Listopad 2015