Co to jest wyleganie

Co to jest wyleganie? Dlaczego jest to problem w uprawie zbóż?

Definicja: trwałe pochylenie łanu lub części łanu uprawianej plantacji zboża spowodowane złożeniem czynników: genetycznych, agrotechnicznych, meteorologicznych lub występujących patogenów.

Stop Wyleganiu - Trudne warunki pogodowe
Stop Wyleganiu - Trudne warunki pogodowe
Stop Wyleganiu - Trudne warunki pogodowe
Stop Wyleganiu - Trudne warunki pogodowe
chevron_left
chevron_right
 

Trudne warunki pogodowe, takie jak intensywny deszcz, silny wiatr, gradobicia, mogą powodować wyleganie łanu, czyli trwałe pochylenie roślin. Zależnie od miejsca występowania w roślinie, mówimy o wyleganiu źdźbłowym albo łodygowym (gdy zachodzi w międzywęźlach) lub o wyleganiu korzeniowym (gdy zachodzi u podstawy źdźbła, przy samych korzeniach). Wylegnięte zboże trudniej jest zebrać (im więcej roślin i im większy stopień pochylenia, tym większy problem), część kłosów zostaje na polu. Dodatkowy problem stanowi to, że panuje w nim większa wilgotność i brak przewiewu, a przewodzenie asymilatów jest utrudnione.

W rezultacie:

  • roślina, a potem ziarno jest bardziej podatne na porażenie przez choroby
  • zmniejsza się efektywność fotosyntezy, a więc tworzenia plonu
  • poszczególne rośliny dojrzewają nierównomiernie
  • ziarno ma gorsze parametry jakościowe (niższy MTZ, wyrównanie, poziom zanieczyszczeń, porastanie ziarna w końcowym etapie wegetacji)
  • wczesnie wylęgnięte zboże silniej przerasta chwastami (nie zagłusza im dostępu do światła słonecznego)

Tak więc wyleganie obniża plon i pogarsza jego jakość. Zazwyczaj takie zboże możemy przeznaczyć tylko na paszę. 

Stop wyleganiu - proces hodowlany
Stop wyleganiu - proces hodowlany
chevron_left
chevron_right
 

O podatności na wyleganie decyduje już sam proces hodowlany, w którym dana odmiana uzyskuje odpowiednie cechy. Najważniejszymi parametrami wpływającymi na wyleganie są: wysokość źdźbła (determinuje podatność na wyleganie) oraz grubość ścianek (znacząco wpływa na stabilność samego źdźbła). Ponadto ogromne znaczenie ma długość i elastyczność dokłosia (szczególnie w jęczmieniu), a także sam kłos, którego masa również ma wpływ na ugięcie łanu. Dodatkowo formy ościste zwiększają powierzchnię absorbującą energię wiatru, czy kumulują masę pochodzącą z opadów. Rolnicy mają możliwość doboru właściwej odmiany do swoich potrzeb spoglądając w charakterystykę odmiany, ponieważ każda nowa odmiana jest pod tym kątem badana.

Sposób uprawy i doboru odmiany do stanowiska ma niebagatelny wpływ, ponieważ zbyt mocne stanowisko z obfitym nawożeniem azotowym i dobór wysokiej odmiany może skończyć się jego całkowitym wylegnięciem. Ponadto zagęszczenie siewu i zbyt gęste rozmieszczenie źdźbeł powoduje wewnętrzną konkurencję prowadzącą do wylegania. Ponadto zbytnie zagęszczenie wpływa na redukcję systemu korzeniowego takich roślin, co również obniża odporność na wyleganie. Wysokie nawożenie azotowe prowokuje duże przyrosty wydłużeniowe źdźbeł, a także zwiększa ich uwodnienie, co sprzyja przełamaniu źdźbeł. Brak odpowiedniej ochrony chemicznej, szczególnie dolnej części rośliny, może również przedwcześnie spowodować wyleganie, gdyż dolne międzywęźla zainfekowane chorobami podstawy źdźbła bardzo szybko tracą elastyczność i łatwo ulegają złamaniu.

Rodzaje wylegania: (więcej tu)

Wyleganie korzeniowe

korzeniowe (następuje przewrócenie rośliny wraz z korzeniami. Najczęściej sytuacja ma miejsce w późnych fazach rozwojowych, gdy rośliny kończą wegetację lub na skutek mocnego rozmiękczenia wierzchniej warstwy gleby podczas długotrwałych opadów)

Wyleganie korzeniowe

źdźbłowe (najczęściej jest to przełamanie źdźbła w dolnych międzywęźlach spowodowane silnymi wiatrami czy też dodatkowo padającym obfitym deszczem i jest to najczęstszy rodzaj wylegania, ponieważ w dobie intensywnego nawożenia brak stosowania regulatorów wzrostu sprzyja spektakularnym efektom wylegania olbrzymich połaci pól uprawnych)

Zboże

złamanie dokłosia (ten rodzaj wylegania dotyczy niemal w 100% jęczmienia i żyta, ponieważ te uprawy wytwarzają długie i często niezbyt elastyczne dokłosia. Jęczmień i żyto wchodząc w fazę dojrzewania silnie wyginają dokłosia, które mogą nie utrzymać ciężkiego kłosa i wyłamać się powodując odpadnięcie kłosa  wpływając na straty w plonie. Zjawisko to nasila się przy przekropnej pogodzie, kiedy roślina nasiąka wodą, a potem ją oddając traci elastyczność.