Burak cukrowy jest jednym z najważniejszych gatunków polowych, uprawianych w Polsce. Jednak także jego uprawy są celem ataku wielu patogenów. Choroby buraka cukrowego powodują wymierne straty finansowe, związane ze zmniejszeniem uzyskiwanych plonów i pogorszeniem ich jakości. Warto więc poznać przeciwnika, z którym planuje się walczyć.
Brunatna plamistość liści buraka
Brunatna plamistość liści buraka, znana także jako ramularioza to choroba grzybowa
Grzyby wywołują liczne choroby buraka cukrowego, z których część ma istotne znaczenie ekonomiczne. Za najważniejsze zagrożenie uznaje się chwościk buraka, który został opisany oddzielnie. Inne, nie mniej groźne choroby wywoływane przez grzyby, które atakują liście buraka to:
brunatna plamistość liści buraka, czyli ramularia – wywoływana jest przez Ramularia beticola, czyli stadium konidialne grzyba Micosppharrella beticola). Objawy tej choroby buraka cukrowego pojawiają się początkowo na najstarszych okółkach liści, a wraz z upływem czasu również na coraz młodszych. Są to nieregularne plamy barwy brunatnoszarej, o średnicy 4-7 mm, sięgające czasami 15 mm. Zmiany otoczone są mniej wyraźną otoczką niż ma to miejsce w przypadku chwościka. Obumarła tkanka w plamach może pękać i wykruszać się. Skutkiem rozwoju choroby buraka cukrowego jest najpierw zasychanie fragmentów, a następnie całych blaszek liściowych. Porażenia roślin zazwyczaj pojawiają się placowo na polach, w skupieniach – po kilka, kilkanaście sztuk. Choroba uważana jest za nieco mniej groźną od chwościka, z którym jednak może pojawiać się równolegle, atakując nierzadko te same rośliny,
mączniak prawdziwy buraka – choroba wywoływana jest przez grzyb Erisiphe betae. Objawia się drobnymi, białymi skupiskami grzybni pojawiającymi się po obu stronach liści, najpierw starszych, a następnie na coraz młodszych. Grzybnia z czasem rozrasta się i pokrywa całą powierzchnię liścia. Powoduje to, że porażone rośliny wyglądają, jakby zostały obsypane mąką. Zaatakowane liście z czasem żółkną i zamierają. Grzyb poraża rośliny nawet w czasie suchej i słonecznej pogody, choć do kiełkowania zarodników wymagana jest minimalna ilość wilgoci na liściach. Straty, jakie powoduje mączniak, związane są z ograniczeniem fotosyntezy i pobieraniem związków odżywczych z roślin. Sprawca tej choroby buraka cukrowego może wywołać straty na poziomie 20-25% plonu. Do zapobiegania chorobie poleca się wykorzystywanie preparatów opartych na siarce. Z kolei do zwalczania warto sięgnąć po środki zawierające azoksystrobinę i difenoksazol,
mączniak rzekomy – jest to choroba wywoływana przez grzyba Peronospora farinosa f. sp. betae. W odróżnieniu od poprzedniej ta najpierw atakuje liście sercowe i środkowe, które w wyniku tego zmieniają barwę na jasnozieloną, następuje ograniczenie ich rozwoju, stają się mięsiste i kruche, nierzadko silnie zdeformowane. Na powierzchni liści grzybnia formuje fioletowawy nalot. Z czasem porażone liście brązowieją, a w warunkach wysokiej wilgotności ulegają gniciu.
Liście atakowane są także przez inne choroby buraka cukrowego. Zaliczyć tutaj można między innymi bakteryjną plamistość liści. Jest to choroba wywoływana przez bakterię Pseudomonas syringae var. aptata, która objawia się początkowo nekrozami na krawędzi blaszki liściowej. Z czasem zmiany te sięgają coraz głębiej blaszki liściowej, dochodząc do głównego nerwu liściowego. Na blaszce liściowej, pomiędzy nerwami pojawiają się plamy i przebarwienia o zróżnicowanych kształtach, które są brunatno zabarwione, a tkanka w ich wnętrzu sprawia wrażenie gnicia. Z czasem wnętrza plam zasychają i wykruszają się.
Choroby buraka cukrowego, które atakują korzenie
Choroby buraka cukrowego atakują też korzenie. W tej grupie wyróżniają się:
zgnilizna brunatna korzenia, wywoływana przez grzyba Rhizoctonia solani, której pierwszym objawem jest utrata turgoru przez liście. Z kolei na korzeniach pojawiają się brunatne przebarwienia, które z czasem pogłębiają się i zapadają. W przypadku silnie porażonych roślin uszkodzone zostają: szyja korzeniowa i nasady liści,
zgnilizna wierzchołkowa korzenia, powodowana przez Aphanomyces cochlioides, która objawia się na bocznych powierzchniach korzeni, poniżej głowy lub w obrębie bruzdy. Zaobserwować tam można brązowe plamy, które z czasem ulegają pogłębieniu i zmurszeniu, a infekcja wędruje w kierunku głowy korzenia. Uszkodzeniu ulega część podziemna, podczas gdy nadziemna pozostaje bez zmian. Liście stopniowo tracą turgor, żółkną i zasychają,
zgnilizna kopcowa, której sprawcą jest Rhizopus arrhizus. Choroba najczęściej ujawnia się na przechowywanych bulwach, choć może być też obserwowana na roślinach rosnących na polu, gdzie rozwija się placowo, dając początkowo objawy podobne do tych, które wywołuje rizoktonia. Objawia się ona żółknięciem bocznych liści w rozecie i ich stopniowym zamieraniem, aż do śmierci całej rośliny.
Istnieją badania wskazujące na to, że choroby buraka cukrowego atakujące korzenie mogą być roznoszone przez bytujące w glebie nicienie patogeniczne, o czym może świadczyć placowe pojawianie się na polach roślin z objawami choroby.
Ponadto burak cukrowy atakowany jest przez grzyby powodujące zamieranie siewek i młodych roślin, a także przez wirusy przyczyniające się do strat plonu.
